Byr Gofiant am Naw a Deugain o Weinidogion Ymadawedig Sir Aberteifi/Jones, Joseph, Ffosyffin

← Jones, John, Saron

Byr Gofiant am Naw a Deugain o Weinidogion Ymadawedig Sir Aberteifi gan John Evans, Abermeurig

Jones, William, Pontsaeson

PARCH. JOSEPH JONES, FFOSYFFIN.

Ganwyd ef tua'r flwyddyn 1811. Gof ydoedd o ran ei alwedigaeth fydol, fel ei dad, John y Foundry, neu Siôn Foundry, fel ei gelwid. Gan fod ei dad a llong fechan ganddo, fel llawer o bobl glan y môr y pryd hwnw, yr oedd yn myned ynddi yn fynych, ac yn cymeryd ei fab Joseph gydag ef, felly gwyddai ryw gymaint am forwriaeth. Bu yn derbyn addysg yn ysgol enwog y Parch. Thomas Phillips, D.D., Neuaddlwyd, yr hwn oedd gymydog agos iddo, a merch yr hwn, sef Anne, oedd ei wraig gyntaf. Yr oedd ei dad ef yn frawd i'r diweddar Barch. Michael Jones, Bala, ac felly yn gefnder i'r Prifathraw, y Parch. M. D. Jones, ac y mae llawer o'r un neillduolion yn perthyn iddynt. Dechreuodd bregethu pan oddeutu 24 oed. Yr oedd tuedd gref ynddo er yn ieuanc i ddadleu ar brif bynciau crefydd, ac nid oedd un amheuaeth yn meddyliau hen bobl Ffosyffin, nad y blas oedd yn gael ar chwilio i'r pethau hyn, a siarad cymaint am danynt, a roddodd yr awydd cyntaf ynddo am fyned i bregethu. A nodwedd ei bregethu ar hyd ei oes oedd Ꭹ dadleuol a'r gorfanwl, a bob amser yr athrawiaethol. Chwiliai allan yr holl anhawsderau, ac ymdrechai eu hegluro, ac yn fynych, byddai yn lled lwyddianus i wneyd hyny. Nis gwyddom pa mor bell y gallodd brofi i foddlonrwydd ei wrandawyr, mai di-fai, ac nid difai, yw meddwl y gair yn Heb. ix. 14, pan y pregethai ar yr adnod hono. Dywedai mai y gallu Iawnol yn marwolaeth y groes i ddyhuddo digofaint Duw a feddylir. "Yr oedd yn rhaid," meddai, "ei fod yn ddi-fai cyn gwneyd hyny; ond y mae yr hyn oedd yr Ysbryd tragwyddol yn yr aberth, yn ei wneyd yn fwy na bod y natur ddynol yn berffaith yn unig. Yma yr oedd y natur ddynol berffaith sanctaidd, a'r natur ddwyfol anfeidrol yn gwneyd yr aberth ar Galfaria yn ddi-fai i Dduw." Yr oedd hon yn bregeth alluog, a chlywsom ef yn ei thraddodi yn Nghyfarfod Misol Glangors, Brycheiniog, yn y flwyddyn 1857, pryd y cafodd ganmoliaeth fawr.

Pan yn pregethu ar 1 Cor. xv. 54, 55, rhanodd ei bregeth fel y canlyn:—I. Fod y natur ddynol yn ddarostyngedig i farwolaeth a llygredigaeth. Pan y mae y bywyd yn ymadael a'r corff, y mae marwolaeth yn cymeryd lle; ond y mae llygredigaeth y corff yn cynwys yr holl fraenu a'r malurio fydd yn cymeryd lle ar ol marw. II. Y cyfnewidiad a gymer le, "gwisgo anllygredigaeth." 1. Yr amser y cymer hyn le, pan ddarffo," y mae yma ryw amser neillduol yn cael cyfeirio ato, sef dydd adgyfodiad y saint o'r bedd. 3. Beth fydd y cyfnewidiad a wneir. (1.) Troir y corff yn ysbrydol. (2.) Bydd trefn fawr y prynedigaeth yn ei sicrhau rhag llygru byth; neu gallai fyn'd yn llygredig er bod yn sanctaidd, fel yr aeth Adda, a gallai droi yn halogedig er bod yn ysbrydol, fel yr aeth yr angylion drwg. (3.) Llyncir angau mewn buddugoliaeth. (a.) Trwy beidio cael cyffwrdd a'r rhai fydd yn byw ar y ddaear, gan y cânt hwy eu troi yn ysbrydol heb farw. (b.) Trwy na chaiff gyffwrdd byth a'r cyrff a adgyfodir, gan y byddant fel angylion Duw yn y nef, ni allant farw mwy. (c.) Gan hyny bydd goruchwyliaeth angau, fel gwas yn darfod, ac ni all fod yn elyn mwy. Paham na byddai Duw yn gwneyd hyn a'r saint heb eu dwyn i byrth y bedd, a llygru yno? Gosodiad Duw, a thrwy hyny bydd yn fwy o ogoniant iddo, eu codi i ogoniant ac anfarwoldeb, wedi bod yn malurio yn y pridd am oesoedd lawer. III. Y swn buddugol sydd yma,—"O angau pa le mae dy golyn," &c. Y rhai fydd yn codi o'r bedd fydd yn dywedyd, "O uffern pa le mae dy fuddugoliaeth;" a'r rhai fydd yn byw ar y ddaear, fydd yn dywedyd, "O angau pa le mae dy golyn?"

Teithiodd lawer trwy Dde a Gogledd, a chafodd rai odfaon a gofir byth. Yr oedd bron yr un fath yn traddodi ag oedd yn nghyfansoddiad ei bregeth, yn llafurfawr a thrafferthus, ac yn twymno wrth fyned ymlaen. Pan yn traddodi, gwnelai swn mawr wrth dynu ei anadl yn ol rhwng ei ddanedd, ac ymddangosai fel yn gwneyd ei oreu i ymresymu ei fater mewn meddwl a chorff. Un byr o gorffolaeth ydoedd, gwyneb bychan, a duach na'r cyffredin; cefn braidd yn grwca, ac felly yn cerdded yn gam. Bu yn weddol gryf ac iachus trwy ei oes. Diweddar oedd yn cychwyn o gartref, a'r un fath oblegid hyny yn cyrhaeddyd y lletyau nos Sadwrn, ac yn dyfod i'r Cyfarfodydd Misol. Ni chymerai ran mewn cynadleddau nemawr byth, ond eisteddai yn agos i'r drws, neu mewn rhyw fan pell. Un diniwed ydoedd, a braidd yn afler yn ei holl symudiadau, ac yn gymeriad hollol ar ei ben ei hun. Oblegid rhyw neillduolion oedd ynddo, ni chafodd ei ordeinio hyd y flwyddyn 1859, yn Nghymdeithasfa Llangeitho. Yr oedd yn ddyn addfwyn, didwyll, a hynaws, ac o gymeriad diargyhoedd. Bu farw Ionawr 8fed, 1885, ar ol dau fis o gystudd, yn 74 oed, a chladdwyd ef yn mynwent Henfynyw.

Dywediadau —"Yr wyf yn credu i Adda ac Efa gael eu hachub, gan iddynt gredu addewid Duw am 'had' mor ddiysgog. Cefais wr gan yr Arglwydd,' meddai Efa pan anwyd Cain. Camsyniodd y gwrthddrych, ond yr ondd yn sicr o'r addewid."

"Mae y diafol yn medru cynllwyn, cynllwynion diafol,' meddai y Beibl, fel y rhai hyny wrth Ai gynt, yn llechu yn ddirgelaidd tucefn y ddinas er mwyn bod yn sicr o'i henill. Ac wedi cael y dyn felly i'w afael, mae yn myned yn rhy wan i'w holl ddyledswyddau crefyddol."