- Y Rhyfel Cartrefol
ACHAU.
Dolserau—Y Llwyn—Bryngwin—Y Gweoedd—Y Crynwyr, neu y Cyfeillion
PERSONAU
Gruffydd ab Adda, ab Dafydd—Lewis Ywain, y barwn—Gruffydd Nanau, a'i gweryl a hil y barwn crybwylledig—JohnThomas—Coch Mawr y Fedw—Henry Owen—Robert Gruffydd—Dafydd Elis—Richard Elis—Rowland Rowlands (Ionoron)—Gruffydd James (Gutyn ab Iago )—Evan Jones (Ieuan Gwynedd )—Owen Roberts ( Owain Aran)—Robert Lewis—Thomas Jones—a Robert Oliver Rees
- Yr Elusenau
PLWYF LLANFIHANGEL Y PENNANT
Tarddiad enw'r plwyf—Ffynon Mihangel—Olion Eglwys Mihangel draddodiadol—Y Llan Fihangel bresenol
LLEOEDD, & c.
Y Garnedd Lwyd—Am enw Pont Ystumaner—Gwaith Deuwr Duon—Caffaeliad Cistfeini yn Abergynolwyn, ac am darddiad enw Abergynolwyn—Hendref Wallog—Bryn yr Eglwys—Llwybr Cadfan Pistyll Cadfan, ac Eisteddfa Cadfan—Beddau'r Gwroniaid
HEN GAERAU, & c.
Castell y Bera, a'i Freintlen—Castell tua phen Coed Dysefin—Craig y 'Deryn a'i chaerfa henafol.
- Meini Hirion
- Achau'r Yweniaid o Gaerberllan
PERSONAU.
William Hugh, Llechwedd–Edward Puw, ei haner brawd—Lewis Jones, Bala—a Dr. William Owen Pughe (Idrison)—Yr Elusenau
PLWYF LLANEGRYN
Man grybwyllion—Yr Eglwys a r Degwm
LLEOEDD.
Talybont—Y Domen Ddreiniog—Hen adeilad—A Ffynon y Fron
CARNEDDAU.
Carnedd oddiar y Goleuwern—Carnedd ger Pont y Cwm Llwyd—Carneddau ar ben yr Allt Lwyd.