Tudalen:Bywyd a Chan Tomos Efans (Cyndelyn).pdf/13

Gwirwyd y dudalen hon

ydynt gynyrchwyr ein Llenyddiaeth o 1890 hyd 1980. Y mae yr Eisteddfod, y wasg, a'r Pulpud yn eu dwylaw. Beth sydd yn bod, tybed?

Tyfodd Tomos Efans yn gymeriad cryf, disglair, a diwylliedig trwy yr anfanteision mwyaf, ac uwchlaw popeth, tyfodd yn gymeriad defnyddiol, buddiol mewn byd ac eglyws.

Gwnaeth ef y goreu o'i holl anfanteision i amaethu a diwyllio ei feddwl, defnyddiodd bob cyfle. Nid oedd fawr o hamdden i'w gael y pryd hynny, codi yn fore, a myned yn hwyr i gysgu. Uwaith, gwaith, gwaith, a ddisgwylid gan ddyn a hogyn, gwas a morwyn; dim son am serbiant ac adloniant. Rhaid oedd trefnu yr oriau hamdden rhwng wyth o'r gloch y nos a phump o'r gloch y bore. Efallai fod yr oriau yn llai wedi ei brentisio yn asiedydd; o chwech y bore hyd chwech yr hwyr, efallai. Wel, mewn amgylchiadau fel yna y gosododd y diweddar Barch. "Tomos Efans, Fforddlas," i lawr seiliau ei fywyd dedwydd, defnyddiol a llwyddianus iawn, bywyd o wasanaeth gwerthfawr i Dduw a dynion.

EI DDYCHWELIAD AT YR ARGLWYDD A'I

FEDYDD, A'I FLYNYDDOEDD CYNTAF.

Dywedwn ei "Ddychweliad" yn fwriadol. Nid ydys yn meddwl iddo erioed fod yn fachgen ofer. Na,bachgen dwys a difrifol ydoedd bob amser. Nid oedd ef mwy na phlant eraill yn arfer aros yn y gyfeillach. Gofalai ei rieni am ddysgu eu plant yn addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd, fel y gwnaeth ei fam a'i nain gyda Timotheus, ond yr oedd yn rhaid iddo ef, fel Timotheus, benderfynnu y mater drosto ei hun, ie, fel pob mab a merch gyda'r Bedyddwyr. Nid ydym yn dal neb trwy ddichell yn eu hanwybodaeth; na, y rhai sydd yn derbyn gair yr Arglwydd yn ewyllysgar a fedyddir gennym bob amser, hyd y gwyddom. Rhaid i bob un rhoddi ei hun i'r Arglwydd, ac i'w bobl yn ol ei ewyllys. Felly y gwnaeth Tomos Efans. Pan ydoedd wedi troi ei ddeuddeng mlwydd oed, yr ydoedd yn hogyn yn y Croesau, ac wedi aros yn y gyfeillach yn y Fforddlas, a'i ffydd a'i wybodaeth wedi eu profi. Yn y