Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill/Cloch Peredur

← Gweddi a Gwawr

Bro fy Mebyd a Chaniadau Eraill gan Humphrey Jones (Bryfdir)

Breuddwyd Noswyl Dewi →

CLOCH PEREDUR.

MEWN castell hardd yng Ngwynedd, yng nghyfnod gwaeau anfad,
Cartrefai Marchog gwrol a'i hawddgar ferch, Angharad;
Ychydig wyr dewisol warchodent ar y muriau,
Ond bylchio llawer catrawd ymffrostgar wnaeth eu saethau;
Bu'r son am Gastell Cilan yn arswyd i elynion,
A'r olwg ar ei furiau barlysai fraich a chalon.
Peredur gafodd gartref di-frad yng Nghastell Cilan,—
Y bachgen amddifadwyd o'i riaint mewn cyflafan;
Fel ysgafn gwch di-berchen, weddilliwyd gan y stormydd,
Arosai yn ei hafan gysgodol wawr a hwyrddydd.
Meibion boneddwyr ucheldras; meibion arglwyddi cyfoethog,
Ymbilient am galon Angharad; ond byddar i'w cais fu y Marchog;
Gwyddai Peredur gyfrinach y ferch fu yn fam i'r amddifad,
Gwyddai am drigias tywysog oedd frenin yng nghalon Angharad.
Gwyddai na fynnai y Marchog ei enwi, na deisyf ei lwyddiant,—
Gwyddai fod hwnnw yn ffyddlon, a'i air mor ddiogel a gwarant.
Gwyddai am ffordd i'w hysbysu yn gêl os byth deuai cyfyngder;
Gwyddai fod cyfle yn gwawrio drwy gaddug digofaint a phryder;
Disgwyl yn daer wnai Peredur, disgwyl yn daer wnai Angharad,
Am awr i gymodi y Marchog a'r gwr biodd gorsedd ei chariad.

Yn henaint y flwyddyn a'r gwyll dros y wlad,
Daeth llu yr uchelwyr i ddial sarhad
Y Marchog ystyfnig; 'rol sefyll yn daer
Dan bwys yr ymosod, fe syrthiodd y gaer.
 
Gorchmynodd Arglwyddi'r Cyffiniau bryd hyn
I ganu cloch y Mynachdy syn,
A phan dawai hon ei seiniau croew,
'Roedd y Marchog a'i ferch Angharad i farw.
 
Danfonodd Peredur yn gêl at Geraint i draethu eu trallod;
A dringodd trwy'r ddunos i'r tŵr rhag tewi o'r gloch cyn ei ddyfod.
Canai y gloch yn ddisaib heb neb wrth y rhaff yn egnio;
Crynai'r llofruddion gan fraw; rhy wan oedd y cryfaf i darro.
Tyngu yn groch wnai'r arglwyddi trahaus mewn ysbryd digllawn;
Ond canai y gloch yn y tŵr i oedi marwolaeth anghyfiawn.
Cyrhaeddodd Geraint a'i filwyr fel tonnau dan fflangell y corwynt;
Ysgubwyd y llu dialeddol i'w beddau fel crinddail gan hyrddwynt;
Estynodd y Marchog brawychus ei law a'i ferch i'w waredydd,
A dedwydd yng Nghastell Cilan fu'r ddeuddyn yng nghwmni ei gilydd.
Mae Cloch Peredur wrth ganu o hyd mewn Traddodiad a Rhamant,
Yn dweud fod y Da i orchfygu, a'r Drwg i gael gwobr ei Drachwant.