Caniadau Watcyn Wyn/Mary

← Caniadau Watcyn Wyn/Mae Blwyddyn eto wedi myn'd

Caniadau Watcyn Wyn gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn)

Bydded, ac felly bu

"MARY."

Ganwyd hi yn y Trap, ger Llandilo, Awst y 18fed, 1846. Cafodd flynyddau o ysgol rad y
Glynhirysgol sydd wedi bod yn fendith i ganoedd o ferched tlodion. Priododd Ebrill y 9fed,
1870. Ganwyd merch iddi Chwefror y 13eg, 1871, a bu farw Mawrth y 7fed,
yr un flwyddyn, yn Brynaman.

MARY anwyl, anwyl, anwyl,
Dyma ddechreu caled waith,
Dechreu cân a dim i ddysgwyl,
Drwyddi ond wylo dagrau llaith;
Galar gânu, galar wylo,
Ceisio rhoddi hiraeth lawr;
Ysgrifenu sill i foddio,
Dyfnder teimlad—hiraeth mawr.

Wyt ti'n cofio'r tyner siarad
Am yr un a fa'i ar ol;
Pan ynghafael breichiau cariad,
Y cydrodiem dros y ddol;
Y mae un yn awr yn cofio.
Cofio'r geiriau bob yr un,
Ië'n cofio, ac yn teimlo,
Ac yn wylo, wrtho'i hun.

Wyt ti'n cofio'r diwrnod dedwydd,
Pan o'et ti'n cael pen dy flwydd;
Mor ddigwmwl oedd y tywydd,
Mor obeithiol oedd ein llwydd;
Ond O dyma gyfnewiad!
Boreu dû ystormus llaith;
Boreu dydd pen blwydd dy gariad,
'R oeddet ti ar ben dy daith.

Wyt ti'n cofio'r boreu hinon,
Pan y gelwais heibio i ti,
Pan y rhodd dy law dy galon,
O dy fodd yn eiddo i fi;
'R wyf fi'n cofio boreu arall,
Un gwahanol iawn ei wedd!
Pen y flwyddyn, pan yn gibddall,
Ceisiwn alw heibio'th fedd.

Pan oedd gwên y gwanwyn ola'n
Agor blodau dros y byd;
O mor ddedwydd gwnaem rodiana
Yn ein blodau ar ei hyd;
Pwy feddyliau'r gwanwyn yma,
Wrth y blodau ar dy wedd,
Y buasai'r gwanwyn nesa'—
Yn blodeua ar dy fedd.

Wyt ti'n cofio'r breuddwyd hyny,
Ar ryw foreu ddarfu'm ddweyd,
Fod y gwanwyn wedi methu
Glasu fel yn arfer gwneyd;
O fe gostiodd ei ddeongli
I mi ffrwd o ddagrau drud—
Pan y gwelais yn y glesni,
Bridd dy fedd yn llwyd i gyd.

Rhyw ymgomio â dy ysbryd
Yw'r hyfrydwch penaf gaf,
A breuddwydio ambell fynyd,
Sy'n gwellhau fy nghalon glaf;

Ond chaiff gwendid er ymchwilio,
Ddim i foddio hiraeth serch;
Ddim ond edrych, wyt ti'n cofio
Ar dy lun, a'th anwyl ferch.

Mae hwn yma gallaf wasgu,
At fy mron dy ddarlun mud;
Ond mae'r ysbryd oedd yn caru,
Wedi dianc ffwrdd i gyd;
Mae dy ferch yn gallu gwenu,
Gwenu trwy fy nagrau I;
Ydyw, mae'r un fach yn tyfu,
Fel dy goffawdwriaeth di,

Cofio pethau nad â'n anghof
Yw fy nghysur bron i gyd,
A hen ymweliadau adgof,
Yw fy nhrallod yn y byd;
Cofio am dy wên anwylaf,
Sydd fel hamdden i fy nghlwy';
A fy lladd yr eiliad nesaf,
Pan yn cofio nad wyt mwy.

'R wyf fi'n cofio'r gwely angau,
Wedi i ti anghofio'r byd;
Pan oedd d'enaid ar fyn'd adrau,
Ond yn methu, methu o hyd;
Wedi i heulwen anfarwoldeb,
Bylu'th olwg ar y llawr,—
Pan y tremiet trwy fy wyneb
Ar y tragwyddoldeb mawr.

Dyna'r pryd y syrthiodd gobaith,
Yn rhy wan i godi ei law
Wen, i sychu dagrau hiraeth
A fwrlyment fel y gwlaw;
Est i golli yn yr angau,
I dy gael y'ngw'ad y gân,
Pan o'em ninau yn ein dagrau
Wedi colli'n gwel'd yn lan.

Tynodd dy anadliad olaf,
Dy holl fywyd yno'nghyd;
A dy droion da tuag ataf,
A bentyrwyd yno i gyd;
O bu'r storom chwerw o hiraeth,
Bron fy lladd y fynyd hon;
Byw, a marw, fel ar unwaith,
Yn ymwthio trwy fy mron,

Mary anwyl, pan y'th gollais,
Collais bobpeth yr un pryd;
Nid yw yn un cael na mantais,
Cael fy hunan yn y byd;
Y mae pobpeth yma bellach,
Yn ddigysur a dihedd;
Ond mae rhywbeth mil anwylach,
Yn y nefoedd, yn y bedd.

Mae'r hen lwybrau lle yr oeddynt
Ein hen lwybrau anwyl ni;
A rhyw dynfa i mi ar hyd—ddynt
Eto wedi'th golli di;
Mae'r tyrfaoedd byth yn llawnion,
Mae pawb yma ond dy hun;
Eto rywfodd, teimla nghalon,
Nad oes yma ddim o'r un.

O mor unig, mor drallodus,
Mary, heddyw yw fy rhan;
Mae'r hen fyd yn fwy ystormus,
A'th hen gariad yn fwy gwan;
Gallwn feddwl wrth ddisgyniad,
Yr ergydion arnaf fi,—
Ddarfod claddu cydymdeimlad,
Yn y bedd, lle claddwyd di.

Gwyn! O "gwyn eu byd y meirw,"
Ddybla i waeddi yn fy nghlyw;
Nid oes dim ond troion chwerw,
Byth i gael ar dir y byw;

Mae ystormydd wedi curo,
Wedi chwythu ar fy hedd,
Wedi'r storm ofnadwy hono,
Ddydd dy angladd uwch dy fedd.

Mae y cyfan wedi duo,
Yn awyrgylch hyn o fyd;
A chwa hiraeth wedi gwywo'r
Blodau siriol gynt i gyd;
Dim i sychu dagrau hiraeth,
Yn fy nû, nid oes i mi,
Ond fy nghadach gwyn a gobaith,
Am gael eto gwrdd â ti.