Cofiant y Parch Thomas Edwards, Cwmystwyth/Pregeth VI

← Pregeth V

Cofiant y Parch Thomas Edwards, Cwmystwyth gan John Evans, Abermeurig

Pregeth VII →

PREGETH VI.

Y MODD Y GWNA DUW A PHECHODAU EI BOBL

"Efe a ddychwel, efe a drugarha wrthym: Efe a ddarostwng ein hanwireddau; a thi a defli eu holl bechodau i ddyfnderoedd y mor." Micah vii. 19.

WRTH olrhain hanes goruchwyliaeth rhagluniaeth Duw tuag at ei eglwys, mewn gwahanol dymhorau, ni gawn mai cyfnewidiol iawn yw yr agwedd oedd arni. Fel y mae yr hinfesurydd yn codi ac yn cwympo yn ol hinsawdd yr awyrgylch, felly yr oedd gyda'r eglwys. Yr oedd pin ysbryd proffwydoliaeth yn disgyn ar raddfa rhagluniaeth, pan oedd drygfyd i ddyfod ar yr eglwys, ac yr oedd y pin yn esgyn pan yn addaw adferiad grasol iddi. Felly y mae yn y llyfr hwn, yn ei ddechreu yr ydym yn gweled fod awyrgylch foesol Israel a Judah wedi myned mor amddifaid o burdeb a gwirionedd, fel y mae barometer y broffwydoliaeth yn bygwth drycin. Ond cyn diwedd y llyfr, ni a'i cawn yn addaw gwell hin. Y Duw graslawn yn ymweled drachefn a'i bobl, nes y maent yn ei ganmol yn y geiriau hyn, "Pa Dduw fel tydi, yn maddeu anwiredd, yn myned heibio i anwiredd gweddill ei etifeddiaeth; ni ddeil efe ei ddig byth, am fod yn hoff ganddo drugaredd. Efe a ddychwel, efe a drugarha, efe a ddaroswng ein hanwireddau," &c.

Mae yn deilwng o'n sylw mor wahanol yw dull yr Arglwydd yn dyfod i gosbi i'r hyn ydyw pan yn dyfod i drugarhau, "Wele yr Arglwydd yn dyfod allan o'i fangre, i ymweled âg anwiredd preswylwyr y ddaear." Mor araf y mae Ezeciel yn dangos y gogoniant yn ymadael â'r deml! "Pa fodd y'th roddaf ymaith, Ephraim, y'th roddaf i fyny, Israel?" Dyma yr olwg a rydd Micah arno,-" Wele yr Arglwydd yn dyfod o'i le," &c. Uwchben y drugareddfa yr oedd ei le ef. Ond pan yn dyfod i drugarhau, mae yn hollol wahanol, "Wele ef yn dyfod, yn neidio ar y mynyddoedd, yn llamu ar y bryniau, &c. Mae yn hoff ganddo drugaredd. Yn llawenychu o'th blegid gan lawenydd." &c. Y darlun goreu o hyn yw y tad yn rhedeg i gyfarfod â'r afradlon.

Mae golwg ogoneddus iawn ar drefn gras o safle y testun. Sylwn ar hyn yn

I. YN EI GYSYLLTIAD A CHYFIAWNDER. "Ti a defli eu holl bechodau i ddyfnderoedd y mor." Danghosir yma ddarpariaeth gras ar gyfer beiau pechaduriaid. Rhywbeth ofnadwy iawn yw y pechod a ddaeth i'n byd ni! Hwn ydyw yr achos o'r holl drueni sydd wedi ymledu trwy ranau eang o lywodraeth foesol y Duw mawr. Hwn hyrddiodd angylion o ganol dedwyddwch y nef i afael "cadwynau tragwyddol, dan dywyllwch, i farn y dydd mawr." Hwn daflodd ein rhieni o baradwys, a foddodd yr hen fyd, ac a ddamniodd ddinasoedd y gwastadedd a dymchweliad. Hwn fu yr achos o holl adfyd Israel ar wahanol amserau, ac hefyd o'r holl ddrygfyd a oddiweddai y cenhedloedd a'u gorthryment. Mae lluoedd o ymerodraethau a sefydliadau, yn gystal a myrdd o gymeriadau personol, wedi eu gwneyd yn wreck ganddo. Mae hen ruins pechod i'w gweled ymhob cyfeiriad. Ond os mynwn weled drwghaeddiant pechod, dringwn i Galfaria, i weled cleddyf cyfiawnder yn nghalon yr anwyl Fab.

"Pechod greodd yno'r poenau,
Pechod roddodd arno'r pwn," &c.

Yr oedd gan Israel a Judah doraeth o bechodau; a beth bynag ydych chwi a minau yn ddiffygiol o hono, gellir dweyd ein bod yn gyfoethog o bechodau. Nis gall neb o honom ni, yn fwy nag Israel gynt, ddadleu ein diniweidrwydd. Os dadleuai Israel hyny, gofynai Duw iddynt, "Pa le ni phuteiniaist?" Na, nid oedd eilun y clywsant hwy son am dano, nad oeddynt yn euog o syrthio o'i flaen. Heblaw i ninau fyned i son am y camwedd cyntaf, a'r anwiredd y lluniwyd ni ynddo, beth am liosogrwydd ein pechodau ninau o'r bru hyd heddyw? A thra byddo y person yn aros dan y condemniad, gwobr pob trosedd o flaen gorsedd cyfiawnder yw marwolaeth dragwyddol. Ac nis gall ein holl rinweddau haeddu maddeuant, ond gellir dweyd am danynt oll fel am Agar a'i phlant, pa faint bynag a genhedlai, i gaethiwed y byddai yn eu cenhedlu. Wrth i ni droi ein golwg yn ol, gwelwn dyrau mawrion uchel yn gorwedd ar wyneb holl flynyddoedd ein hoes; pentwr mawr o eiriau halogedig; pentwr mawr o weithredoedd gwaharddedig; cruglwyth anferth o feddyliau ofer; a'r holl dyrau hyn yn cyrhaeddyd megis hyd y nef, ac yn llanw awyrgylch foesol y byd a'u sawyr lygredig, a phob pechod unigol ynddynt yn meddu ar nerth "damniol floeddiad."

r Y cwestiwn bellach yw, Beth ddaw o'r holl bechodau hyn? a ddichon neb eu cuddio trwy ryw ddyfais, neu eu dileu, a thrwy hyny osgoi y gosb? Na, gwnaeth Cain ei oreu i guddio llofruddiaeth ei frawd; gwnaeth Achan ymdrech i guddio y diofryd-beth yn llawr ei babell; a gwnaeth Dafydd yr un peth gyda'i bechod yn erbyn Urias. Ond yr oedd gwaed Abel yn adsain i'r nefoedd, gwnaeth cyfiawnder i'r goelbren ddal Achan, a daeth pechod Dafydd i lygad goleuni i bawb gael ei weled. Mae miloedd o bechodau yn cael eu cyflawni bob dydd mewn dirgel-leɔedd, a miliynau yn cael eu claddu mewn anghof gyda ni yn barhaus; ond y maent i gyd wedi cael eu cofnodi yn office cyfiawnder, ac yn llefain, "Pa hyd y byddi heb ddial?" A dyma ni ymhlith y rhai ag y mae score fawr yn eu herbyn am feiau. Beth a wnawn, tybed? Mae yn rhaid cael rhyw eangder o le i guddio y fath liosogrwydd o feiau, os cuddir hwy byth.

Ond fe fedr Duw gyfarfod â ni yn ein trueni, yn ein dyled a'n heuogrwydd, gyda maddeuant. Mae ganddo drefn i faddeu yn llwyr ac am byth. Un o'r trugareddau mwyaf y mae yn bosibl i bechadur ei gael byth yw, cael ei ryddhau oddiwrth ddrwg-haeddiant ei bechod. A dyma drefn, bobl, sydd yn werth i chwi sefyll uwch ei phen i'w hastudio a'i rhyfeddu. Ceir golwg braf arni oddiar safle hen adnod y Salmydd, "Cyn belled ag yw y dwyrain oddiwrth y gorllewin, y pellhaodd efe ein camweddau oddiwrthym." Cewch olygfa ardderchog arni gyda Hezeciah, o binacl yr adnod hono, "Canys ti a deflaist fy holl bechodau o'r tu ol i'th gefn." A hèr i neb ddyfod o hyd i'r fan hono byth, "Yn y dyddiau hyny, a'r amser hwnw, y ceisir anwiredd Israel, ac ni bydd; a phechod Judah, ac nis ceir hwynt, canys mi a faddeuaf i'r rhai a weddilliwyf. Myfi, myfi yw yr hwn a ddileaf dy gamweddau, er fy mwyn fy hun, ac ni chofiaf dy bechodau."

Ond yma dangosir digonolrwydd trefn maddeuant drwy y gymhariaeth rymus hon, "Ti a defli eu holl bechodau i ddyfnderoedd y mor." Lle rhyfedd yw dyfnder y môr! Mae dyfnderoedd y môr naturiol yn beth nad yw neb eto, gyda sicrwydd penderfynol, wedi cael allan faint ydyw. Dywedir fod Syr] James Ross wedi ei gael mewn lle rhyw 900 milldir o St. Helena, yn 6 milldir. A dywedir fod y manau dyfnaf arno yn hollol farwol i bob bywyd, a'i fod yn hollol dawel a diderfysg bob amser. Ac os nad oes yno derfysg yn bod, gobaith gwan sydd y dygir yr hyn a deflir yno byth i'r golwg. Ond y mae môr y testyn yn annhraethol ddyfnach. Mae môr yr lawn mor ddwfn fel na all yr un Ross na neb arall ei blymio byth; ac nis gall yr un cythraul derfysgu ei waelod, i roddi nerth condemniad yn yr un o'r pechodau a deflir yno. O! Y fath doraeth y mae y môr naturiol wedi ei gymeryd i'w geudod—y miloedd llongau mawrion a bychain, a miliynau o wrthddrychau eraill; ac y mae wedi derbyn yr afonydd, gyda'u holl fudreddi, trwy yr oesoedd, ac ymddengys nad ydynt wedi llenwi dim arno, nac effeithio dim er ei lygru. Ond nid yw wedi y cwbl ond cysgod o for yr Iawn, lle y mae y Duw mawr yn taflu pethau y methodd pobpeth arall eu cuddio. Dyma ddigon o fôr i guddio pechodau a chwyddodd mor uchel a gorsedd yr Ior ei hun. Yma y taflwyd euogrwydd Adda, y patriarchiaid, a'r proffwydi, a'u cydoeswyr duwiol. Yma y taflwyd pechodau Israel a Judah wrthnysig trwy yr oesoedd. Yma y taflwyd anwiredd Manasseh, Zaccheus y publican, Mair Magdalen, y lleidr ar y groes, Saul o Tarsus, a phechodau y miloedd a achubwyd ar ddydd y Pentecost.

Mae trugaredd wedi dal i daflu beiau i'r môr hwn drwy yr oesoedd, ac felly gwna eto; taflodd bechodau miloedd o Gymry yr oes hon, ac y mae wrth y gwaith o hyd, er hyny nid yw haeddiant yr lawn ddim yn llai, na'i rinwedd wedi colli dim o'i effeithiau. Nid ydym yn deall fod y môr yn teimlo dim wrth gymeryd y Great Eastern yn fwy na'r canoe bach; felly nid yw trefn maddeuant yn dioddef dim wrth faddeu y pum' cant yn fwy na'r deg a deugain. Er fod genym ryw bentwr rhyfedd o bechodau, a baich anferth o euogrwydd, eto, wrth y rhai sydd yn teimlo y baich dywedaf, Peidiwch anobeithio, nid ydynt ddim i fôr yr iawn; pa faint bynag yw dy awydd di bechadur i gael maddeuant, mae Duw yn anfeidrol barotach i'w roddi; a pha faint bynag o bleser wyt yn gael wrth gredu dy fod wedi ei gael, mae Duw wedi cael anfeidrol mwy wrth daflu dy bechodau i ddyfnderoedd y môr. Mae yn canu wrth wneyd hyn, ac fe elli dithau ganu.

Collwyd megis môr o waed dan yr hen oruchwyliaeth, ond yr oedd pechod yn y golwg o hyd. Yr oedd cydwybod pechod gan y rhai a addolent o hyd.

"Ond gwaed yr Oen fu ar Galfaria
Haeddiant Iesu a'i farwol glwy'
Yw y mor lle caiff ei guddio
Fel na welir m'ono mwy."

Pan ddaw Satan ymlaen i ddanod y beiau, dangos dithau y môr iddo. Fel y boddodd Duw fyddin Pharaoh yn y Môr Coch heb adael yr un o honynt, felly y gwna â phechodau pawb y mae yn gyfiawnhau, fel na welir hwynt byth ond hyny. Ni fedr yr un gelyn dreiddio byth i'r man y mae Duw wedi eu cuddio. Clywodd y Parch. Joseph Thomas am un oedd wedi gweled llawer o dywydd garw, yn dweyd ei brofiad wrth ei wraig, "Mi fum," meddai, "yn yr ysbyty, ac yn yr asylum, ac nid yw yn annhebyg na allaf fyned eto ar yr union; ond dywedaf i chwi un peth yn rhagor, ni chaf byth fyned i uffern, mae fy holl bechodau wedi eu taflu i ddyfnderoedd y môr."

II. YN EI GYSYLLTIAD A SANCTEIDDHAD.—Mae hyn yn cael ei gynwys yn yr addewid, "Efe a ddarostwng ein hanwireddau." III. FFYNHONELL YR HOLL FENDITHION——"Efe a drugarha."

[Ni wyddom a oedd gan Mr. Edwards bregeth arall ar y geiriau, os oedd, nid yw i'w chael.—GOL.]