Cymru Newydd, Hanes Y Wladva Gymreig/Cerdd Hela Wladvaol

← Penawd 36

Cymru Newydd, Hanes Y Wladva Gymreig gan Lewis Jones, Plas Hedd

Cân Cysgu ar y Paith →

Atodiad.

CERDD HELA WLADVAOL,

wnaed gan un o'r Vintai Gyntav i bortreadu aviaeth hela y cyvnod hwnw.

Ysgweirod Seisnig welsom ni'n hela,
A'r Cymry'n capio ac yn capela;
Y Sais mawr ei lais gyda'i gŵn a'i varch,
A'r Cymro gwep lwyd, prin vwyd, a di barch;
'Roedd pryvaid Cymru mor egr gysegredig
A'r Llanau newydd lle pregethid Seisnig;
Os gwelid Cymro ar varch rho'id iddo barch pregethwr,
Os gwelid pry' mewn bwthyn 'roedd yno herwheliwr.

Ond gwelwch wyr y Wladva yn hwylio am yr hela,
Yn Gymry bob copa,
Yn marchog ar gefylau, a'u milgwn wrth eu sodlau-
Rhydd-ddalwyr Patagonia!
Frwyni plethedig, spardynau duriedig,
A chwip i wneud ei hol;
Y gwely o danodd, yr enllyn oddiarnodd,
A'r llestri tùn tu ol;
A thorch o lasso, lle bydd cig, gobeithio,
Yn bynau yn d'od yn ol.

TREITHGANU.

ADRODD.

Mae'r haul a'r helwyr yn disgyn 'run pryd—
Un i wyll nos, a'r lleill wrth ryw ffos,
I aros am yfory.

Celv vreiniol yw ymorol
Am wersyll oll briodol;
Cael dw'r a phorva, tanwydd dan gamp,
A chlamp o lwyn cysgodol.

O ddewis le sydd oreu,
A dymchwel bawb ei daclau:
Rhoi'r lasso hir am vonyn pren,
A phorwch, hen gefylau.

Dechreua'r goelcerth faglu,
A'r llestri dw'r yn berwi;
Y darnau cig ar forchau pren
yn rhostio'n vendigedig.

Fwdanir am fetanau,
Palvalir i'w perveddau;
A thynir ma's bob llonaid dwrn
Ryw swrn o drugareddau.

Bydd bara 'menyn bwysi,
A siwgwr, te, a chofi,
A chaws gan rai (lled wydn ei wedd),
Ond pwynt y wledd yw'r mati.

A dyna lle bydd bwyta
O'r byrddau rhwng y coesa',
Heb sychu ceg, na hidio pwy
Wnaif vwyav, glanav, gynta'.

A'r cŵn rhag iddynt giprys,
Ga'nt bob i haner estrys;
A rhwth orweddant yn y cylch
Yn grynion dyrch cysurus.

'Rol dovi'r alw reibus,
Ymestyn yn gyforddus;
Mae pawb a'i bibell yn ei big,
Yn mygu'n ogoneddus.

Y siarad sy'n sirioli,
A chwedlau fraeth yn frydli';
Ond byrdwn pawb yw "Nghefyl I."
Neu "Nghi vi," ar ben pob stori.

O vlino ar volianu,
'E wneir cyvrwyau'n wely,
A gorwedd wneir yn union res,
A gwasgu'n nes i gysgu.