Dyddanwch yr Aelwyd/Nos Sadwrn y Gweithiwr

← Hiraeth y Bardd ar fedd ei Gariad

Dyddanwch yr Aelwyd gan Hughes a'i Fab, Wrecsam

Plentyn y Morwr →

NOS SADWRN Y GWEITHIWR

.

Pa beth a welaf!—gweithiwr draw,
A chaib a rhaw mewn rhych,
A phwys a thristwch byd, a'i wg,
A'i gwnaeth yn ddrwg ei ddrych;
Ond er ei fod mor lwm i'w gael,
Yn glytiog wael ei wawr,
Nos Sadwrn deifl ei galed waith,
A'i ludded maith i lawr.

O gwel mor glytiog garpiog yw,
Yn ceisio byw'n y byd;
Heb ond prin ddigon at ei draul,
Yn nghysgod haul o hyd;
Ei gylla weithiau'n gwaeddi'n groch,
Pob dimai goch ar goll;
Ond daw nos Sadwrn;—gyda llôg
Fe gaiff ei gyflog oll.

Mae blin a chaled waith y dydd,
Hyd ffosydd gyda'r ffyrdd,
Bron a gorlwytho'i babell frau,
Mae dan ofidiau fyrdd:
Pa'm mae'n gwirfoddoloddef dan
Ei ffwdan? adyn ffol!
Ah! Mae ei olwg ar ryw lon
Nos Sadwrn eto'n ol.

Cyn codi'r haul y bore rhed,
A'i fwyd a'r fasged fach,
Pib fer yn cuddio rhan a'i mŵg
O'i wridog olwg iach;
Pan fyddo hunawg wŷr mawr glod
Yn bod heb symud bys,
Bydd e'n llafurio'n ol ei drefn
A phen a chefn yn chwys.

Pa beth bob bore sy fel hyn
Yn gyru'r dyn i'w daith,
O hir filldiroedd gyda brys
Anyddus at ei waith;

Gan barhau'n ddiwyd drwy bob hin
Nes darfod blin oes dydd?
Y cyflog melus ddaw i'w ddwrn
Y lon nos Sadwrn sydd.

Gan yr uchelwr mae ei barch
Yn ail i farch neu ful;
Pob un yn cerdded hyd ei ben,
Ail pont-bren ceubren cul;
A phlant ei feistr, c'yd a'i goes,
Rydd iddo loes neu lach;
Ond caiff nos Sadwrn gartre'i hun,
A bod yn frenin bach.

Os ydyw'r gweithiwr gwael tylawd,
Trwy ganol gwawd a gwŷn,
Yn gweithio'i wythnos yn y byd
Yn ddiwyd ddiwyd ddyn,
A llygad dyfal gwlyb a sych
Yn edrych at y nôd:
O! gydymdeithion tua'r bedd,
Beth ddylai'r fuchedd fod?

Os ydyw'r boen ar dònau'r byd,
A'r gofid yn lled gas,
Mae'r Meistr yn eiriol yn y ne',
Fe gyrchir adre'r gwas:
Er bod fy llwybrau'n llawn o ddrain,
Ces f'arwain etto'n fyw:
Yn dawel am gysgodau'r nos
Rhaid aros: wythnos yw.

Wrth ddechreu wythnos einioes fer,
Aeth llawer ar ddydd Llun
I lawr i orwedd yn y bedd,
I'w hannedd oer eu hun:
Dydd Mawrth aeth ambell rosyn pêr,
A Mercher fwy na mwy;
Ond beth ym ni sy'n aros nes,
'Does ond eu hanes hwy.

Dydd Iau a Gwener wedi hyn,
I lawr y bryn yn brid;

Y gewyn nerthol sy'n gwanhau,
Fe gyll y gruddiau'r gwrid;
Ni cheir yn awr ond ambell ddant,
Fy ffyniant aeth i'r ffos;
Mae pyldra'r llygaid im' bob dydd
Yn arwydd am y Nos.

—CAWRDAF.