Goronwy Owen - Detholiad o'i Farddoniaeth/Y Maen Gwerthfawr

Goronwy Owen - Detholiad o'i Farddoniaeth

gan Goronwy Owen

Y Maen Gwerthfawr.

CHWILIO y bûm, uwch elw byd,
Wedi chwilio, dychwelyd;
Chwilio am em berdrem bur,
Maen iasbis, mwy annisbur;
Hynodol em wen ydoedd
Glaerbryd, a DEDWYDDYD oedd.
Mae, er Naf (harddaf yw hi),
Y gemydd a'i dwg imi?
Troswn, o chawn y trysor,
Ro a main daear a môr;
Ffulliwn hyd ddau begwn byd,
O'r rhwyddaf i'w chyrhaeddyd;
Chwiliwn, o chawn y dawn da,
Hyd rwndir daear India,
Dwyrain a phob gwlad araul,
Cyfled ag y rhed yr haul;
Hyd gyhydlwybr yr wybren,
Lle'r â wawl holl awyr wen;
Awn yn noeth i'r cylch poethlosg,
Hynt y llym ddeheuwynt llosg,
I rynbwynt duoer enbyd
Gogledd, anghyfannedd fyd.
Cyrchwn, ni ruswn, oer ôd,
Rhyn, oerfel, rhew anorfod,
A gwlad yr ia gwastadawl,
Crisianglawdd na thawdd, na thawl
Od awn i'r daith drymfaith draw,
Ofered im lafuriaw!
Gwledydd ormod a rodiais,
Trwy bryder ac ofer gais;
Lleindost i mi'r bell ymdaith,
A phellaf, gwacaf y gwaith!

Chwilio yman amdani,
Chwilio hwnt, heb ei chael hi.
Nid oes dŵr na dwys diredd,
Na goror ym môr a'i medd.
Da gŵyr Iesu, deigr eisoes
Dros fy ngran drwstan a droes,
Pond tlawd y ddihirffawd hon,
Chwilio gem, a chael gwmon!

Anturiais ryw hynt arall
O newydd, yn gelfydd gall;
Cynnull (a gwael y fael fau)
Traul afraid, twr o lyfrau,
A defnyddiau dwfn addysg
Soffyddion dyfnion eu dysg;
Diau i'r rhain, o daer hawl,
Addaw maen oedd ddymunawl—
Maen a'i fudd uwchlaw rhuddaur,
Maen oedd a wnai blwm yn aur;
Rhoent obaith ar weniaith wag
O byst aur, a'u bost orwag.
Llai eu rhodd, yn lle rhuddaur,
Bost oedd, ac ni chawn byst aur.
Aur yn blwm trathrwm y try,
Y mae sôn mai haws hynny;
Ffuant yw eu hoff faen teg,
Ffôl eiriau a ffiloreg.

Deulyfr a ddaeth i'm dwylaw
Llawn ddoeth, a dau well ni ddaw:
Sywlyfr y Brenin Selef,
A Llyfr pur Benadur Nef,
Deufab y brenin Dafydd,
Dau fugail, neb ail ni bydd.

Gwiwfawr oedd un am gyfoeth,
Brenin mawr, dirfawr, a doeth;
Rhi'n honaid ar frenhinoedd,
Praff deyrn, a phen proffwyd oedd.
Ba wledd ar na bu i'w lys?
Ba wall o bai ewyllys?
Ba fwyniant heb ei finiaw?
Ba chwant heb rychwant o braw?
Ar ôl pob peth pregethu,
"Mor ynfyd y byd!" y bu.
Gair a ddwedai, gwir ddidwyll,
"Llawn yw'r byd ynfyd o dwyll,
A hafal ydyw hefyd
Oll a fedd, gwagedd i gyd."
O'i ddwys gadarn ddysgeidiaeth
Wir gall, i'm dyall y daeth,
Na chaf islaw ffurfafen
Ddedwyddyd ym myd, em wen!
Ni chair yr em hardd-drem hon
Ar gyrrau'r un aur goron,
Na chap Pab, na chwfl abad,
Na llawdr un ymherawdr mad.

Llyna sylwedd llên Selef,
Daw'n ail efengyl Duw nef:
Dwedai un lle nad ydoedd,
A'r ail ym mha le yr oedd.
Daw i ddyn y diddanwch
Yn nefoedd, hoff lysoedd fflwch—
Fan deg yn nef fendigaid,
Tlws ar bob gorddrws a gaid;
Pob carreg sydd liwdeg lwys,
Em wridog ym Mharadwys;

Ac yno cawn ddigonedd
Trwy rad yr lôn mad a'n medd.
Duw'n ein plith, da iawn ein plaid,
F'a'n dwg i nef fendigaid.
Drosom Iachawdwr eisoes
Rhoes ddolef, daer gref, ar groes;
Ac eiddo Ef, nef a ni,
Dduw annwyl, f'a'i rhydd inni.

Molaf fy Naf yn ufudd,
Nid cant, o'm lladdant, a'm lludd.
Dyma gysur pur, heb ball,
Goruwch a ddygai arall;
Duw, dy hedd rhyfedd er hyn,
Bodloni bydol annyn.
Boed i angor ei sorod,
I ddi-ffydd gybydd ei god;
I minnau boed amynedd,
Gras, iechyd, hawddfyd, a hedd.

1753