Gwaith Goronwy Owen Cyf II/Marwnad John Owen

← Englynion i Ofyn Cosyn

Gwaith Goronwy Owen Cyf II gan Goronwy Owen golygwyd gan Owen Morgan Edwards

Darn o Awdl →

MARWNAD
I'r elusengar a'r anhepcor MR. JOHN OWEN, o'r Plas yn Ngheidio, yn Lleyn.

1. Unodl Union.
WAE Nefyn, gwae Lŷn gul wedd,-gwae Geidio,
Gwae i giwdawd Gwynedd,
Gwae oer farw gŵr o fawredd,
Llwyr wae, ac y mae ym medd.

2. Proest Cyfnewidiog.
Achwyn mawr, och yn y modd!
Nid ael sech, ond wylo sydd;
Gwayw yw i bawb gau y bedd
Ar Sion Owen, berchen budd.

3. Proest Cadwynog.
Cadd ei wraig bêr drymder draw
Am ei gwaraidd, lariaidd lyw,
A'i blant hefyd frwynfryd fraw;
Odid un fath dad yn fyw.

4. Unodl Grwca.
Mawr gwynaw y mae 'r gweinion
"Gwae oll y sut golli Sion";

Ni bu rwyddach neb o'i roddion—diwg,
Diledwg i dlodion.

5. Unedl Gyrch.
Llyw gwaraidd llaw egored,
Rhwydd a gwiw y rhoddai ged;
Mwynwych oedd. (y mae 'n chwith!)
Digyrrith da ei giried.

6. Cywydd Deuair Hirion.
Gwrda na phrisiai gardawd,
Ond o les a wnai i dlawd.

7. Cywydd Deuair Fyrion. Awdl Gywydd.
Cywydd Llosgyrnawg, a Thoddaid, ynghyd.
Ni bu neb wr
Rhwyddach rhoddwr;
A mawr iawn saeth ym mron Sion
Cri a chwynion croch wannwr.
Llawer teulu, llwyr eu toliant
A'u gwall, eisus a gollasant
Sin addient Sion i'w noddi.
Bu ŷd i'w plith a bwyd i'w plant,—eu rhaid
Hyd oni ail-gaid yn y weilgi.

11. Gwawdodyn Byr.
Sion o burchwant, os un, a berchid;
Synwyr goreu, Sion wâr a gerid;
Sion a felus iawn folid,—pan hunodd
Sion Owen gufodd, syn yw'n gofid.

12. Gwawdodyn Hir.
Chychwi y gweiniaid, och eich geni!
A marw 'ch triniwr, mawr yw 'ch trueni.
Pwy rydd luniaeth, pa rodd yleni
Yn ail i Sion, iawn eluseni?

Oer bod achos i'r byd ochi ;—nis daw
Er gofidiaw awr i gyfodi.

13. Byr a Thoddaid.
Ar hyd ei fywyd o'i fodd,—iawn haelwas,
Yn helaeth y rhannodd;
A'i Dduw eilwaith a addolodd;
Wiw baun dethol, a'i bendithiodd.
Diwall oedd a da y llwyddodd ;
Am elw ciried mil a'i carodd;
Hap llesol, pwy a'i llysodd?—Duw un—tri,
Ei Geli a'i galwodd.

14. Hir a Thoddaid.
Wiwddyn cariadus, i Dduw Ion credodd,
Hoff oedd i'w Geidwad, a'i ffydd a gadwodd;
A'i orchymyn i wyraw o chwimiodd;
Da fu y rheol, edifarhaodd.
Ym marwolaeth e 'moralwodd—a'i Ner,
A Duw, orau byw-Ner a'i derbyniodd.

15. Hupynt Byr.
Os tra pherchid,
O mawr eurid,
Am arwredd;
Deufwy cerid,
Mwy yr enwid,
Am ei rinwedd.

16. Hupynt Hir.
Am ei roddion
A'i 'madroddion,
Hoyw wr cyfion,
Hir y cofier!
Ei blant grasol
Gan Dduw nefol,

Fwyn had ethol,
A fendithier.

17. Cyhydedd Fer.
Cu hil hynaws! cael o honynt,
Duw 'n dedwyddwch, Di 'n Dad iddynt,
Yn ymddifad na 'moddefynt
Gyrchau trawster; gwarchod trostynt.

18. Cyhydedd Hir.
I'w gain, fain, fwynhael,
Briod, hyglod hael,
Duw tirionhael,
Dod ti hir einioes;
Rhad ddifrad ddwyfron,
Amledd hedd i hon,
I hwylio 'i phurion
Hir hoff eirioes.

19. Cyhydedd Naw-ban.
Am a wna Wiliam, mwy na wyled;
Diwyd haelioni ei dad dilyned;
A digas eiriau da gysured
Och oer a mawrgŵyn ei chwaer Marged.

20. Clogyrnach.
Os rhai geirwir sy wŷr gorau,
I fyd saint e fudes yntau
Draw, ddifraw ddwyfron,
I fad lwysgad lon
Angylion yn ngolau.

21. Cyrch a Chwta.
Yn wych, byth ddinych, y bo;
Yn iach wiwddyn; och iddo!

Mae hi'n drist am hyn o dre,
Wir odiaeth wr, ei ado.
Ni wiw i ddyn waeddi, "O!
Och wâr Owen!" a chrio;
Dal yn ei waith, dilyn ef
I'r wiw-nef; fe 'i ceir yno.

22. Gorchesty Beirdd.
Nid oes, Ion Dad,
Na 'n hoes, na 'n had,
na maws mwyn.
Na moes, na 'mad-
Dy hedd, Duw hael,
Main fedd, mae 'n fael,
A gwedd ei gael;
e gudd gwyn.

23. Cadwyn Fer.
Yn iach, wrol oen awch araf,
I'r hygaraf wr rhagorol;
Ef i'w faenol a fu fwynaf,
Un diddanaf, enaid ddoniol.

24. Tawddgyrch Cadwynog,
o'r hen ddull gywraint, fal y canai 'r hen feirdd; ac ynddo
mae godidowgrwydd gorchestwaith, a chadwyn ddidor
trwyddo.

Dolur rhydrwm ! dramawr benyd,
Boenau dybryd, ebrwydd ddidol;
Dwl Llŷn a llwm, llai mael Gwyndud
Gan doi gweryd gŵr rhagorol.
Dirfawr adfyd, odfa ddyfryd,
Ddifrif oergryd, fyd anfadol;
Dygn i'w edryd, adrodd ennyd
Ddwyn eu gwynfyd cyd, un cedol.

Arall,

o'r ddull newydd drwsgl ar y groes gynghanedd, heb
nemmawr o gadwyn ynddo; ac nid yw 'r fath yma amgen na
rhyw fath ar gadwyn fyr gyfochr a hupynt hir yn nglŷn
a'u gilydd.

Doluriasant, dwl oer eisiau
Ei rinweddau, wr iawn noddol;
Llai eu ffyniant oll i'w ffiniau
Heb ei radau; bu waredol.
Cofiwn ninnau ddilyn llwybrau
Ei dda foddau oedd wiw fuddiol;
Cawn, fal yntau, i'n heneidiau
Unrhyw gaerau Oen rhagorol.