Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1/Victoria Road, Casnewydd
| ← Risca | Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1 gan Thomas Rees a John Thomas, Lerpwl |
Cross Keys → |
VICTORIA ROAD, CASNEWYDD.
Dechreuwyd yr achos yma gan Mr. Frederick Pollard, yr hwn a fuasai yn weinidog eglwys Dock Street am dair blynedd a thri mis. Rhoddodd yr eglwys yn Dock Street i fynu ar yr 20fed o Ragfyr, 1857, a dechreuodd bregethu yn Neuadd y dref ar y Sul canlynol, sef Rhagfyr y 27ain. Sefydlwyd yr eglwys, yn cynwys 33 o aelodau, ar ddiwedd y dydd. Cyfarfyddodd yr eglwys fechan a llawer iawn o wrthwynebiad ar ei chychwyniad, a chafwyd anhawsdra mawr i gael tir i gyfodi capel. Ar ol hir drafferth, llwyddwyd i gael y tir y saif yr adeilad presenol arno. Gosodwyd y gareg sylfaen i lawr ar y 3ydd o Dachwedd 1858, gan yr Anrhydeddus Charlotte Thompson, gwraig Thomas Thompson, Ysw., Prior Park, Bath, a chwaer i Iarll Gainsborough. Traul yr adeilad oedd 4,624p. 17s. 93c. Bu Mr. Pollard yn llafurio yma hyd Mehefin 1865, pan y dychwelodd i'w hen gartref, yn Saffrom Walden, Essex. Bu yr eglwys amryw fisoedd heb weinidog; ac yn y cyfwng, lleihaodd y gynnulleidfa i raddau dirfawr. Ymsefydlodd Mr. H. Oliver, B.A., o Pontypridd yma, yn Chwef. 1866. Y flwyddyn ganlynol casglwyd 500p. i ddileu y ddyled oedd ar yr addoldy. Yn 1868, casglwyd 250p. i adgyweirio yr adeilad, a rhoddwyd 50p. yn rhodd i'r adeiladydd, Mr. W. O. Watkins, yr hwn a roddasai ei waith yn rhad. Edrychai llawer ar waith Mr. Pollard a'i gyfeillion yn cychwyn yr achos yma yn anturiaeth fawr, os nad yn rhyfyg; ond credai ef ond iddo gael capel o faintioli priodol mewn man cyfleus, y gallasai lwyddo i gasglu cynnulleidfa o'r dosbarth nad oedd ond nifer fechan o honynt yn y dref yn mynychu moddion gras; ac ni siomwyd y disgwyliad. Mae y capel yn un o'r rhai eangaf yn y Dywysogaeth; ac y mae yr eglwys a'r gynnulleidfa yn lluosacach yn awr nag y buont erioed.