I Ofyn March

gan Tudur Aled

Gydag un a geidw Gwynedd

y cawn ar lan Conwy'r wledd

abad tros wythwlad y sydd

Aberconwy barc gwinwydd

arglwydd yn rhoi gwleddd yn rhad

arfer ddwbl ar fwrdd abad

powdrau yn nysglau y naill

a'r oraits i rai eraill.

Conwy rhyd dyffryn llw caf win ffres

Glyn Grwst a glan Gaer Awstin

glyn gwyrdd y galwynau gwin

tri phwys cegin y tywysog

troi mae'r gwaith trwm ar ei gog

tai aml am win temlau medd

trestl a bwtri osgedd

ar ei winoedd ar unwaith

yno bu ben am bob iaith

Ple cyrchwn sesiwn y saint?

Gydag ef a'i gyd gwfaint

gwŷr ynrhif gwerin Rhufain

gwyn a rhudd yw gynau rhain

Os gwyn ei fynwes a'i gob

o'r un wisg yr â'n esgob.

Fe âi'r mab dan fur a main

be'i profid yn bab Rhufain.

Gwaith blin ac anoethineb

ymryson oll am ras neb

hwynthwy mil o renti mân

yntau fynnai rent Faenan.

Mae ar wyneb Meirionnydd

blaid i'r gŵr fel blodau'r gwŷdd.

Hyder Lewys Amhadawg

am erchi rhoi march yrhawg

milwr rhwng Maelor a Rhos

Tegaingl ei geraint agos

a'i ddewis erbyn mis Mai

merch deg a march a'i gygai.

Trem hydd am gywydd a gais

trwynbant yn troi'n ei unbais

ffroen arth a chyffro'n ei ên

ffrwyn a ddeil ei ffriw'n ddolen

ffriw yn dal ffrwyn o daliwn

a'i ffroen gau fal ffoen y gwn

llygaid fal dwy ellygen

llymion byw'n llamu'n ei ben

dwyglust feinion afloynydd

dail saets wrth ei dâl y sydd

trwsio fal golewo glain

y bu wydrwr ei bedrain

drythyll ar bedair wythoel

gwreichionen o ben pob hoel

ei flew fal sidan newydd

a'i rawn ar liw gwawn y gwŷdd

sidan ym mhais ehedydd

siamled yn hws am lwdn hydd

Dylifo heb ddwylo'dd oedd.

Cnyw praffwasg yn cnoi priffordd

cloch y ffair ciliwch o'i ffordd.

Ei arial a ddyfalwn

i elain coch o flaen cŵn.

Nwyfawl iawn anifail oedd

yn ei fryd nofio'r ydoedd.

Nid rhaid er peri neidio

rhoi dur fyth ar ei dor fo.

Dan farchog bywiog di-bŵl

ef a wyddiad ei feddwl

llamu draw lle mwya drain

llawn ergyd yn Llan Eurgain.

O gyrrir draw i'r gweirwellt

ni thyr a'i garn wyth o'r gwellt.

Ystwyro cwrs y daran

a thuthio pan fynn'n fân

bwre naid i'r wybr a wnâi

ar hyder yr ehedai.

Draw os gyrrwn dros gaered

gorwydd yr arglwydd a red

dyrnfur yw'n dirwyn y fron

deil i'r haul dalau'r hoelion.

Gwreichion a gair o honyn

gwiniwyd wyth bwyth ymhob un.

Sêr neu fellt ar sarn a fydd

ar godiad yr egwydydd

ail y carw olwg gorwyllt

a'i draed yn gwau drwy dân gwyllt.

Neidiwr dros afon ydoedd

naid yr iwrch rhag y neidr oedd.

Oes tâl am y sut elain

amgen na mawl am gnyw main?

Mae'n f'aros yma forwyn

ferch deg pe bai farch i'w dwyn.

Gorau 'rioed gair i redeg

march da i arwain merch deg.