Llyfr Del/Y Falwoden

Llyfr Del

gan Owen Morgan Edwards

Y FALWODEN

Y MAE'R falwoden, heb ei chragen, y fwyaf diamddiffyn o bob peth. Nid oes ganddi asgwrn cefn, nid oes ganddi draed na dwylaw nac adenydd. Ac er nas gall ddianc nac amddiffyn ei hun, y mae ei chroen yn hynod deimladwy; er fod ei gwaed yn oer, ac yn wyn neu'n laswyn, yn lle'n goch ac yn gynnes fel mewn plant, medr deimlo poen.

Mae'r falwoden yn teimlo ac yn arogli, yn ôl pob tebyg, â'i chroen. O dyllau'r croen daw llysnafedd sy'n ei gorchuddio i gyd.

Tyf cragen y falwoden am dani. Odditan groen teneu iawn, tyf haen deneu. Odditan honno tyf haen arall, a dechreua yr un allanol sychu a chaledu. A

Y FALWODEN

llawer o'r haenau teneuon eiddil hyn yw'r gragen gref sydd yn dŷ ac yn gastell i'r falwoden.

Mae dulliau'r cregin yn afrifed,—mewn ffurf, mewn lliw, mewn gloewder, mewn defnydd,—yn nheulu'r falwoden a'i llu o berthynasau. Ond gwneir hwy oll yn yr un modd,—adeilada'r falwoden ei chastell am dani, bob yn haen. Medr dynnu ei chyrn,—a’i llygaid ar eu blaenau,—i mewn i'r gragen. Fel rheol gall ymwasgu iddi i gyd pan fydd perygl. Ond rhaid iddi anadlu drwy'r drws.