Marwnad Tudur Aled

gan Gruffudd ab Ieuan

Bwriwyd unbardd, brad enbyd,

Bwriai Dduw ben beirdd y byd!

Brad gwawd buredig ydoedd,

Bwrw niwl ar bêr awen oedd,

Breuddwyd a'n gwnaeth yn bruddion,

Bwrw cerdd bêr, brig, gwraidd a bôn;

Diwraidd cerdd, dau arwydd cur,

Dirym dadl, draw, am Dudur.

Gyrrodd rhew o'i gwraidd y rhawg

Gardd lysau'r gerdd luosawg,

Os gwir rhoi - nid ysgar rhew -

Eos Aled is olew;

Trist yw'r cwyn tros awdur cerdd,

Trwstan-gwymp trawst awen-gerdd.

Ymroi i Dduw a Mair 'ddoedd,

Wedi'r sidan drwsiadoedd;

I ddofydd yr addefwyd,

Ei ddewis glôg oedd wisg lwyd;

Cryf oedd o serch crefydd saint,

Crefyddfrawd Côr ufuddfreint;

Ffydd y saint, hoff oedd ei swydd,

Ffrawnsys a hoffai'r unswydd;

Buasai well, 'n y bais hon,

Bwrw deuddeg o brydyddion;

Bid y brud a'r byd heb wres,

Brud, hyd dydd brawd y toddes;

Braidd, o gerdd, bereiddio gair,

Braidd, gwedi bardd y gadair;

I gadw rhoer ei gadair hardd

Ar feddfaen yr ufuddfardd,

A boed i'r un o'r byd rodd

A fai'n well - ef a'i 'nillodd!

Ni bu roddion bereiddiach,

Nag awen ben Gwion Bach;

Perach gwawd, parch, ag odiaeth,

Petai'n fyw poet i nef aeth;

Och dristed merch dros dad mawl,

O chuddiwyd ei chywyddawl!

Gwae ddyn wych, gwaeddwn uchod,

Gwae, ni chlyw ganu ei chlod;

Mae gweiddi am gywyddwr

Merch a gwalch a march a gŵr;

Och, dorri braich draw a bron

Angel annwyl englynion!

Bywiog englyn heb gonglau,

Berw gân fraisg, brig awen frau;

Am air hoyw, pwy mor rhywiog

Heb wyrth gras aberth y Grôg?

Eilio'r iaith fal Iolo'r oedd,

Eiliad awdl Aled ydoedd.

Awen ddofn o'r un ddefnydd

A'r gawod fêl ar goed fydd;

Awen frau, i nef yr aeth,

Wrth freuder, werthfawr odiaeth;

Cerdd ysgwîr, croywddysg araith,

Clod y gŵr, clywed ei gwaith;

Ef âi, o châi, afiach hen

Ei chlywed, yn iach lawen.

Didolcwaith gyfiaith a gad

Deutu genau datgeiniad -

Fal gwin oll neu fêl y gwnai

Lais mwngwl Eos Menai.

Mowrddysg oedd am urddas gwawd,

Mwy fu irder myfyrdawd,

I'r ddwy, dysgai'r ddau degwch -

Y mêl a'r cwyr aml i'r cwch;

Mab ydoedd am wybodaeth,

Merddin Wyllt, marw ddoe a wnaeth.

Yma'n y byd, mwy, ni bydd

Ail Dudur Aled wawdydd;

Ethrylith aeth ar elawr,

A therm oes yr athro mawr;

Ni wyddwn, o iawn addysg,

Nes ei ddwyn, eisieu ei ddysg;

Ag yn ei fedd gan ei fod,

Mae'r Beibl mawr heb ei wybod;

Ef a wyddiad ar foddau

Ei hun, gwell no hŷn nag iau.

Yn iach awen, och, ieuainc!

Yn iach farn iawn uch y fainc;

Yn iach brigyn, awch breugerdd,

Yn iach cael cyfrinach cerdd;

Yn iach un ni châi einioes

Yn iach ei ail yn eich oes;

I ail einioes lawenach,

I wlad nef eled, yn iach!