Tan yr Enfys/Pwca a'r Crydd

Cynnwys Tan yr Enfys

gan D J Lewis Jenkins

Cinderella

Pwca a'r Crydd.

[Allan o Chwedlau Grimm.]

CYMERIADAU: Pwca a'i Gyfeillion, Mari, John, Prynwr.

GOLYGFA I: Ystafell y Crydd. Y wraig yn glanhau'r ystafell, a'r Crydd yn gweithio.

Mari: Wel, John, credaf ei bod yn amser i orffwys.

John: Rhaid yw gorffen hyn o waith fel y byddo'n barod i'w wnio yfory. Fe fydd yr arian yn dderbyniol iawn.

Mari: Caled yw bywyd y tlawd bob amser. Gad i ni fyned i'r gwely.

John: Mi ddof ar ol torri'r lledr yma.

Mari: Wel, mi âf i yn gyntaf. Paid â bod yn hir.

[Mari'n mynd allan. Y Crydd yn parhau i dorri, ac yn gweithio'n ddyfal tan ganu rhyw hen alaw Gymraeg.]

John: Wel! Nid da yw gweithio trwy'r nos. Rhaid i minnau hefyd fynd i orffwys.

[LLEN.]

GOLYGFA II: Yr un ystafell yr ail fore. John yn edrych gyda syndod ar esgidiau wedi eu gorffen.

John: Mari! Mari! Dere yma. (Mari yn dod i mewn.) A welaist ti'r fath esgidiau? Yn wir, nid wyf yn ei ddeall.

Mari: O's bosib iti wneuthur hyn o waith neithiwr?

John: Na, yn wir. Nid myfi a'i gwnaeth. Bu rhywun llawer mwy galluog na mi yn gweithio yma. Edrych ar y gwnïad rhyfedd.

Mari: Pwy a'i gwnaeth?

John: Yn wir, nis gwn.

[Curo wrth y drws.]

John: Dewch i mewn.

[Prynwr yn dod i mewn. Mari'n dwstio cadair iddo.]

John: Bore da, syr. Eisteddwch i lawr.

Prynwr: Y mae eisiau pâr o esgidiau arnaf. John: Treiwch rhain. Ni bu gennyf ddim gwell erioed.

[Prynwr yn ceisio eu gwisgo.]

Prynwr:' Ni bu'r fath esgid am fy nhroed o'r blaen. Beth yw ei phris?

John: Pymtheg swllt. (Prynwr yn talu.) Diolch yn fawr.

Prynwr: O! diolch i chwi. Y mae gennyf esgid dda. Wel! Bore da i chwi eich dau.

John a Mari: Bore da.

John (yn dangos yr arian): Y mae ffawd yn gwenu arnom.

Mari: Ydi, yn wir. Dyma ddigon o arian i brynu bwyd, a hefyd i brynu rhagor o ledr.

John: Ie. Awn ein dau i'r dre i'w prynu. [Yn gwisgo ac yn mynd allan.]

[LLEN.]

GOLYGFA III: Yr un ystafell. Dau bâr o esgidiau ar y fainc. John a Mari yn rhedeg i mewn. John yn cydio yn yr esgidiau.

Mari: Ydi'r esgidiau wedi eu gwneuthur?

John: Nid un pâr yn unig, ond dau bâr. Ni welais well crefft erioed.

Mari: Onid yw yn syndod? Y maent yn ardderchog.

John: Anodd yw deall pwy a'u gwnaeth. Y mae rhywun caredig yn gweithio pan fyddom ni'n cysgu. Clyw! Beth pe gwyliem hwy heno?

Mari: Ie, nid ffôl a fyddai hynny.

John: Af i'r pentref i werthu'r esgidiau, a dof â rhagor o ledr yn ol.

Mari: Glanhâf innau'r ystafell, a heno ni gawn weled.

[LLEN.]

GOLYGFA IV: Yr un ystafell. John a Mari yn guddiedig. Pwca a dau neu dri chyfaill wedi eu gwisgo â sachlian yn dod i mewn tan ddawnsio o amgylch y fainc. Gweithiant tan ganu.

Pwca a'i Gyfeillion:

[Yn hwmian a chwarae'n ddireidus tan weithio.]

1. Gwaith, gwaith, gwaith,
Ar ein taith,
Helpu'r gwan
Fynd i'r lan.

2. Pwyth, pwyth, pwyth,
Chwech, saith, wyth,
Arian ddaw,
Byth i'ch llaw.

3. Dyma nhw,
Ar ein llw.
Melys dweyd,
Wedi'u gwneud.

[Yn dawnsio o amgylch yr ystafell, ac yn mynd allan. John a Mari yn dod i mewn.]

Mari: Wel, caton pawb! A welaist ti'r dynion bach yn gweithio?

John: Eu gweld! Do, bid siwr!

Mari: Onid oedd eu dillad yn wael? Mi garwn wneuthur siwt newydd i bob un ohonynt.

John: Ti gei hefyd.

Mari: Wel, gad inni fynd i brynu'r brethyn.

[LLEN.]

GOLYGFA V: Yr un ystafell, a thunics a chapau newydd o sateen coch neu frown ar y fainc. Pwca a'i gyfeillion yn dod i mewn tan ddawnsio. Yn gweld y dillad, ac yn eu gwisgo gyda llawenydd.

Pwca a'i Gyfeillion (yn canu):

Tap, tap, tap,
Côt a chap
Gennych chwi
Gawsom ni.

Diolch mawr
I chwi 'nawr,
Doed i chwi
Aur a bri.

Gwaith, gwaith, gwaith,
Ar y daith,
Hapus fyd,
Ffawd o hyd.

[Dawnsiant allan ar ddiwedd y gân. John a Mari yn dod allan.]

Mari: A glywaist ti beth yr oeddynt yn ei ganu?

John: Do. Gadawsant ffawd ar eu hol.

[Yn canu'r pennill olaf. Pwca a'i gyfeillion hefyd i'w clywed yn y pellter.]

[LLEN.]

[NODIAD.—Pan berfformiwyd y ddrama hon cymerwyd "The Maori War Dance" allan o'r "Teachers' World" fel dawns i Pwca a'i gyfeillion. Dawns arall a wnelai y tro hwn yw "Dance of the Imps" (Schoolmaster Publishing Company)]

Nodiadau

golygu