ond gwaith llenor ydoedd; ac y mae y pamphled hwnw heddyw yn anrhydeddus mewn llenyddiaeth Seisnig.
Gwn fod mwy nag un farn yn nghylch cynyrchion newyddiadurol Ceiriog—yn enwedig y gyfran ohonynt sydd wedi eu henwi yn ol Meurig Grynswth. Eu bod yn fywiog ac yn finiog, ni ddymunwn wrth-ddywedyd. Ond creadigaethau undydd oeddent; ac fel y cyfryw, dylent fod wedi eu cadw o'i lyfrau. Pa fardd Seisnig a freuddwydiai am lusgo y fath dryblith i lyfrau o'i farddoniaeth?
Ac yn yr agwedd hon y meiddiwn gyhoeddi fod yr elfen newyddiadurol wedi gwneuthur mwy of niwed nac o les i awen Ceiriog. Y mae ansoddau ei feddwl, dan amgylchiadau ffafriol, mor ddillyn ac mor dyner nes yw yn boenus ei weled ar lwybrau llai clodfawr.
Cydmarer, er engraipht, ei gerdd dychan i "Tom Bowdwr," â'i rialtwch prydyddol ar "Evan Benwan." Y mae difyrwch yn y ddwy, a llawer o watwareg. Ond gwaith llenor, a gwatwareg llenor, sydd yn y duchangerdd i'r herwheliwr: gohebiaeth newyddiadurol yw yr ail, heb ynddi fawr ddim o'r llenor. Cydmarer drachefn ddigrif-chwareu y clecwragedd "Pobol Tŷ Nesaf"—â'r hanesgerdd gyffrous ar "Garnfradwyr ein Gwlad "; a gwelir yn eglurach fyth y gwahaniaeth hanfodol rhwng llenyddiaeth. goethedig a newyddiaduriaeth. Nid Ceiriog yw y cyntaf, ac nid efe yw yr olaf, a dorodd dros derfynau breintiedig y llenor, ac a aeth ar gyfeiliorn yn mysg rhithiau haner-llenyddol y dydd. Y mae yr anfarwol yn rhy fawrfrydig i wisgo lliw diwrnod bychan, buan.
