arach hefyd. Ar y pwnc hwn yr oedd barn foesol Ceiriog yn siarad yn fwy clir na rhai o'i ganeuon. Yn y Bardd a'r Cerddor dywed (t.d. 32, 33):—
TESTYNAU rhagorol i ganu arnynt yw gwin a mêdd, cwnini difyrus, a digrifwch y dafarn. Y mae amser wedi bod yn Nghymru pan oedd mawl ir cwrw, a cherddi anogol i ddiota, yn hollol gydredol âg ysbryd yr oes. Y mae y cyfnod hwnw, fel llawer o bethau eraill, wedi myned heibio—ac am byth gobeithio. * * * * Y mae adeg prydyddiaeth y dafarn, fel duwinyddiaeth dderwyddol, wedi cyrhaedd pen pellaf ei bodolaeth. * * * Y ris isaf y gellir sangu arni heb gael ein hwtio ydyw cân ddigrifol, ddiddrwg—ddidda. Y mae yn golled mewn rhyw ystyr i'r bardd a'r cerddor fod y maes Bachanyddol wedi cael ei gau i fynu; ond y mae yr enill mewn golygiad foesol yn llawer mwy, a meusydd toreithiog newyddion yn ymagor i'r awen, yn lle y winllan gauedig a gymerwyd oddi arni.
Nis gallai sylwadau fod yn decach ac yn fwy pendant na'r dyfyniadau uchod. Ond yr oedd ystyfnigrwydd yr awen yn drech na barn foesol y bardd; a gormod iddi hi oedd myned heibio heb ganu cân i "Dafarniaeth"
Fe dyf yr haidd o hyd, o hyd,
Yn Ngwyndud ac yn Ngwent:
Fe dyf yr hops dan flodeu llon,
Ar faesydd ceinion Kent.
****
Gwnaiff amser hefyd wella'r bîr,
Ei wneud o'n glir a hên,
A dangos wneir, o flwydd i flwydd,
Ynfydrwydd Cyfraith Maine."
****
Gwna'r siwgwr rum, gwna ceirch y gin,
Ceir brandy a champagne;
A llosga'r tán i ferwi'r brag,
Er gwaetha' Cyfraith Maine.
Pa ddyn ieuanc a all ganu y fath benillion heb deimlo swyn y cwpan meddwol? Yn ymyl ei gân i dafarniaeth ceir cân fechan ddestlus i Gymedroldeb:
Bum yn gwrando ar ddirwestwr,
Bum yn gwrando ar dafarnwr;
Rho'wch i'r cyntaf lân ffynonau,
Rho'wch i'r olaf lawn farilau,
Cymedroldeb rho'wch i minau.
