Canent newydd gán yn nghyd,
Ar newydd draeth y newydd fyd—
Wele heddwch i bob dyn,
A phawb yn frenin arno'i hun.
Yn y gân i'r "Llythyrgod" a enillodd y wobr yn Eisteddfod Caernarfon, 1862, y mae yr un mor ofalus i guddio y lleddf a'r galarus. Y mae ei "lythyrau" bron yn annaturiol o ddedwydd: llythyr caru i ferch ieuanc:—
I ddweyd, fy nghalon anwyl,
Fy mod yn fyw ac iach:
Mae haul fy oes yn codi!—
Llythyr i'r "weddw isel dlawd," yn cynwys papur pum' punt oddiwrth ei brawd: llythyr i'r wraig foneddig oedd heb glywed er's blwyddyn oddiwrth ei phriod oedd ar y môr——pob peth yn dda: llythyr oddiwrth y bachgen drwg yn y rhyfel:—
Yn anerch yn ei ddechreu,
Fy anwyl fam a thad!"—
llythyr i'r bachgen bach mewn ysgol yn Nghaerludd, yn dwyn "chwerthin at ei galon:" llythyr oddiwrth y gweithiwr oedd wedi gorfod gadael ei deulu i chwilio am waith, gyda "thamaid" ynddo i'r wraig a'r plant: yn sicr rhyw lythyrgod ryfedd oedd hono! Ond y mae un eithriad ynddi; a beth allasai fod yn fwy nodweddiadol?
Eisteddai bardd meudwyaidd,
Oedd wedi gyru cân
I'r Steddfod Genedlaethol,
Gan fygu wrth y tân;
Gan fwmian ac ymarfer
Yn y gynghanedd gaeth:—
Ca'dd yntau bapyr newydd,
I ddweyd mai colli wnaeth![1]
- ↑ Dywedai y beirniaid (Eben Fardd, Cynddelw ac Ioan Emlyn): —
"Y mae llawnder, difyrwch a bywiogrwydd darluniadol Pen-nant' yn rhyw haner cam o flaen Burns" (y nesaf ato).
—Yr Eisteddfod, i. 265.
