Tudalen:Bywyd Ieuan Gwynedd Ganddo Ef Ei Hun.djvu/59

Gwirwyd y dudalen hon

VI. GWAITH BYWYD.

(Pigion, i ddangos terfynau gwaith, cyfeiriadau cydymdeimlad, a nodau athrylith.)

I. ARGYFWNG YN HANES CYMRU.

NID ydyw llwybr ein traed ond cyfyng. Ar y clogwyn hwn y mae cenedl yn ein dwylaw cenedl a'r oll a berthyn iddi am amser a thragwyddoldeb. Yr ydym wedi ei derbyn fel cymunrodd gysegredig oddi wrth ein tadau. Anfonwyd hi i'n dwylaw drwy newyn a noethni Walter Caradoc a Vavasor Powell. Casglwyd hi yn yr ogofau a'r mynyddoedd gan Stephen Hughes a Hugh Owen. Aeth Howel Harris a Lewis Rees ar ei hol trwy y coedwigoedd anial, trwy y llaid, a thrwy yr afonydd, a holl gŵn y fagddu wrth eu sodlau. Gofalwyd am dani dan bwys a gwres y dydd gan William Williams a Richard Tibbot. Rhewodd dwylaw Thomas Charles wrth gasglu deadell y mynyddoedd. Ni throsglwyddwyd erioed i ddynion ymddiried mwy pwysig: a dichon na bu dynion erioed mewn sefyllfa fwy peryglus. Gwylir ein hymddygiadau gan y cwmwl tystion hyn, y rhai, tra yn gorffwys oddiwrth eu llafur, a edrychant arnom dros ganllawiau y Nefoedd. Ond os yw ein hanhawsderau yn lluosog, nid ydym heb ein manteision. Mae y wlad yn ein meddiant, ac arfau y gwirionedd yn ein dwylaw. Y mae mwy gyda ni nag sydd yn ein herbyn. Gwir fod Rhufain yn ein herbyn, Caergaint yn ein herbyn, ac Uffern yn ein herbyn. Ond y mae y bobl o'n plaid, y gwirionedd o'n plaid, a'r Nefoedd o'n plaid.