Tudalen:Bywyd Ieuan Gwynedd Ganddo Ef Ei Hun.djvu/60

Gwirwyd y dudalen hon

II. FFURFIAD NODWEDD CENEDL.

Er ffurfio nodweddiad cenedlaethol da, rhaid dechreu yn llygad y ffynnon. Cyn i deml ysblenydd Jerusalem ddyrchafu ei mawredd ar fryn Moriah, a pheri i'w haur a'i marmor wenu ar y wawr ac ymogoneddu ym mhelydr haul, yr oedd hanes ei defnyddiau i'w ddilyn drwy orchwylion yr adeiladydd a'r purydd i'r gloddfa greiglyd a'r mwnglawdd lleídiog. Felly, rhaid i ninnau fyned heibio i'r adail fawr genedlaethol, a gweithio ein ffordd i'r aelwyd, a gwylio o amgylch y cryd, cyn y gwelwn deulu dyn rywbeth yn agos i'r hyn y dymunem iddo fod. Y mae yn llawer haws darlunio a gweled effeithiau ffurfiad nodweddiad personol na nodweddiad cenedl. Er gweled yr olaf rhaid i ni feddiannu ein hunain mewn amynedd. Pel byddai i'r llinellau hyn gael yr argraff mwyaf dymunol ar wyryfon a mamau Cymru, nes eu dwyn i benderfynu gwneud yr oll a allant er gwneuthur nodwedd ein gwlad yn ogoniant yr holl ddaear, a phe y gweithredent yn ol eu penderfyniad, byddent hwy a'r ysgrifennydd wedi myned i ffordd yr holl ddaear cyn y gwelid ond ychydig o ffrwyth eu llafur. Nid mynych y mae yr hwn sydd yn plannu y fesen yn byw i orffwys dan gysgod y dderwen. Darparodd Dafydd ddefnyddiau, ond Solomon ei fab a adeiladodd y deml. Cyn medi mewn gorfoledd, mynych y rhaid dwyn yr had gwerthfawr mewn dagrau. Cyn y cyfodir John Roberts o Lanbrynmair i ddisgyn i'r beddrod mewn henaint teg, fel ysgafn o yd yn ei amser, a'i enw yn berarogl cenedl, rhaid cael y fam dduwiol i ddywedyd mewn serch a dagrau wrth y baban bloesg am werth enaid a phwysigrwydd cariad at Iesu. Dywedai Napoleon Buonaparte mai mamau oedd eisieu yn Ffrainc. Dywedwn ninnau mai angen Cymru, a'r byd, yw merched a mamau deallgar a duwiol.