Tudalen:Chwalfa.djvu/221

Gwirwyd y dudalen hon

"Ofn? Ofn . . . y . . . beth, Edward Ifans?"

"Ofn methu â gwneud cyflog, ofn syrthio dan wg rhyw swyddog, ofn pwl o afiechyd heb ond ychydig wrth gefn, ofn cael ein symud i graig sâl, ofn . . ."

"'Gawsoch chi eich . . . y . . . symud i graig sâl?"

"Mi fûm i'n weddol ffodus—ond am yr amsar ges i o dan Huws Contractor. Ond nid trosta' i yr ydan ni'n ymladd."

"O?"

"Tros y cannoedd na fuont mor lwcus â fi, y rhan fwya' ohonyn' nhw'n ddynion cydwybodol, medrus-yn wir, y gwŷr mwya' deheuig yn ein plith ni efalla', er mai nhw oedd yn ennill y cyflog sala'.

"Be' ydach chi'n feddwl wrth . . . y . . . osodiad fel yna, Edward Ifans?"

"Dim ond bod isio mwy o fedrusrwydd pan mae dyn ar graig sâl nag ar un rywiog, fel y gwyddoch chi. Mi fedar saer cyffredin lunio dodrefnyn allan o bren hawdd i'w weithio, ond mae isio crefftwr i lunio un allan o hen foncyff mawnog, ond oes? Ond 'chlywis i erioed swyddog yn y chwaral yn defnyddio iaith fel hyn—Mae yn y fan acw le i gael cerrig, ond maen' nhw'n rhai anodd 'u gweithio, yn galad ne' yn siarp, â natur hollt gron ynddyn' nhw. Mae'n rhaid bod yn chwarelwr medrus iawn i drin y graig, ond os triwch chi'r lle, hwn-a- hwn, mi gewch bris da yno.' Ond fel y mae petha', ansawdd y graig ac nid mediusrwydd sy'n penderfynu'r cyflog. Craig ddrwg cyflog sâl. Craig dda—a dynion pur anfedrus weithia' yn naddu cyflog da ohoni, yntê?

Nid oedd wedi bwriadu siarad mor blaen ag y gwnaeth yn ei frawddeg olaf, ond âi Twm Parri heibio, gan wenu'n daeog a thynnu'i gap i'r Stiward Gosod. Ni chofiai Edward Ifans i'r sebonwr fod ar graig sâl erioed.

"'Dydan ni ddim yn gofyn llawar, Mr. Price-Humphreys —dim ond ychydig hapusrwydd syml. Edrychwch arna' i. Y cwbwl yr on i'n dyheu amdano oedd y tŷ bach 'ma yn Nhan- y-bryn, cysur fy ngwraig a'm plant, mynd i'r capal a medru talu'n anrhydeddus at 'i gynnal o, ceiniog yn sbâr i roi addysg i'r hogyn oedd wedi dangos y medra' fo fanteisio arno, ychydig syllta' ar gyfar y Cymru' a'r Geninen' a phapur wythnosol. 'Dydw' i na neb arall yn ymladd am foetha'.

"Ond yr oedd y petha' yna gynnoch chi, Edward Ifans.