Tudalen:Cofiant D Emlyn Evans.djvu/35

Prawfddarllenwyd y dudalen hon

Yn ei atgofion am "hen arweinwyr canu" yn Y Cerddor cawn a ganlyn—

"Yr arweinydd cyntaf sydd ar ein cof yw un a ddeuai i fyny i'r Drewen o'r enw Josi Bwlch-melyn.' Yr oedd hyn tua 40 mlynedd yn ol (1854). Dyn tal o gorff ydoedd, yn ddigon rhadlawn, yn arwain y prif lais a rhyw offeryn gwynt—clarinet o bosibl. Gan ei fod yn ymwel'd yn swyddogol â'r lle—ac â lleoedd ereill yn ddiau—yr oedd, bid siwr, yn derbyn rhyw fath o dâl am ei lafur." [Arweinydd y gân ym Mryn Seion, Pontseli, oedd Josi].


'Arweinydd y gân yn y capel (Trewen) tua'r un adeg oedd 'Daniel Teiliwr.' Yr ydym yn cofio mai byr oedd ei bwerau lleisiol, ac y byddem yn methu'n lân a deall, yr adeg honno, paham y byddai'n dodi ei law ar ei gern wrth ganu, pan yn arwain y dôn o'r cor mawr, ond sylwem fod y swn. a gynhyrchai yn fwy aflafar. Nid ydym yn meddwl y gallai ef wneud llawer uwchlaw arwain y dôn yn y capel, nac y gwyddai rhyw lawer am lyfr. Ni welid llyfr canu yn nwylaw neb yno y pryd hynny, na llyfr emynau chwaith; ac y mae arnom ofn i ni fod yn llygad-dyst, fwy nac unwaith, o wr y pulpud yn treio dwyn gwr y gân i'r fagl.

"Isel iawn oedd sefyllfa y canu yn ardaloedd gwledig Ceredigion, Caerfyrddin, a Phenfro yr adeg honno—tua hanner y ganrif, a mawr oedd y llafur a gymerid i ddysgu anthem gogyfer a'r Sulgwyn pan fyddai nifer o ysgolion Sabothol yn cyfarfod i adrodd y pwnc." . . .

"Eto yn y dref gyfagos (Castellnewydd Emlyn) yr oedd pethau yn dra gwahanol, a hyd yn oed y