Yr oedd prif ddiddordeb Ieuan yn ddiau mewn Cerddoriaeth gysegredig, er ei fod yn arbennig fel beirniad yn feistr ar ei holl ffurfiau; ond yn nhiriogaeth Cyfansoddiadaeth Gerddorol—a dyma'r peth mwyaf amlwg yn y cyfnod yr oedd y deffroad yn fwy canigol na dim arall. Cyfnod gwanwyn cerddoriaeth Cymru ydoedd; a ffurf fwyaf naturiol hunan-fynegiant yr ysbryd gwanwynol a gerddai drwy'r tir oedd y ganig i'r cerddor, a'r delyneg i'r bardd. "Daeth yr amser i'r adar ganu a chlywyd llais y durtur yn y tir." Yr oedd yn amser o nwyf a ffresni ieuanc, pryd y cenid heb ymdrech am ganu clych a tharo tant, am wanwyn a gwlithyn, am haf a rhosyn, am glws loer a swyn y nos, a nant y mynydd a hud y coedydd, a phopeth syml a swynol, ieuanc a hardd; pan oedd y meddwl wedi dod yn ol at burdeb a symlrwydd elfennol anian.
Cyrhaeddodd y deffroad gylch yr Eisteddfod, yn neilltuol ar ei hochr gerddorol, a chafodd Emlyn ei dynnu i'r cylch. Eto ni fyddai'n deg galw'r cyfnod hwn yn ei hanes yn un cystadleuol o ran ei brif nodwedd, er ei fod yn gystadleuol, ac yn ogyhyd â'i fywyd cystadleuol. Nid oedd cystadleuaeth ond arwedd ddigwyddiadol arno, yn dibynnu nid yn gymaint ar ei hanfodion a'i ysgogyddion mewnol ag ar y ffaith ei fod ef ei hun wedi ei eni yng Nghymru, ac wedi ei ddwyn, yn neilltuol ym Morgannwg a Cheltenham, y tu fewn i gylch apeliadau'r Eisteddfod at uchelgais cerddor ieuanc. Nid yw mor gywir dweyd ei fod ef wedi dewis yr Eisteddfod oherwydd ei hoffter at gystadleuaeth, ag yw dweyd fod yr Eisteddfod wedi ei alw drwy ei hoffter at gerddoriaeth i faes ei gornestau hi am yn agos i ugain mlynedd, ac yna i'w sedd feirniadol.
