Tudalen:Cofiant Dafydd Rolant Pennal.pdf/94

Gwirwyd y dudalen hon

Tuedd wastadol ei oes oedd edrych ar ochr oleu bywyd. Cymeryd pob peth yn hamddenol. Tuedd wreiddiol ei natur ydoedd y ffordd hon. Yr oedd hefyd wedi sylwi fod llawer o bobl y byd yn tynu mwy na fyddai raid o helbulon arnynt eu hunain, yn gweled bwganod lle na bo bwganod, ac yn rhygnu eu penau wrth anhawsderau amseroedd draw

"Y rhai o bosibl byth ni ddaw."

Cymerasai ef wers oddiwrth hyn er yn fore ar ei fywyd. Mynych y clywyd ef yn dweyd, ei fod wedi penderfynu yn nechreu ei oes na wnai ef ddim ymladd a'r byd ar wastad ei gefn yn ei wely y nos, yr amser sydd wedi ei drefnu i ddyn orphwys a chysgu. Digon oedd ganddo ymladd a'r byd ar ei draed, liw dydd.

Diamheu iddo gadw yn weddol dda at y penderfyniad uchod trwy gydol ei fywyd. Nid oedd yn llawer o ymladdwr â'r byd ychwaith ar ei draed. Yn hytrach nag ymladd â'r tonau, gwyro ei ben i lawr y byddai, a gadael i'r tonau fyned drosto; felly aeth trwy y byd heb i'r tonau wneuthur llawer o niwed iddo. Perthynai iddo gryn fesur o ddiniweidrwydd yn nghanol llawer o gyfrwystra. Bu unwaith mewn llys gwladol, yn rhoddi ei dystiolaeth yn erbyn cael trwydded i gadw tafarn. Y prif bwynt yn erbyn cadw y dafarn ymlaen ydoedd, heblaw ei bod yn llithio llawer o ieuenctyd i ymyfed, nad oedd dim o'i heisiau, fod nifer y tai a nifer y trigolion yn llai, a masnach yr ardal wedi lleihau. Ar y pethau hyn yr adeiladid yr ymresymid dros ei diddymu. Pan ddechreuodd y cyfreithiwr gwrthwynebol groesholi Dafydd Rolant gofynai, "Er's pa bryd yr ydych chwi yn byw yn Mhennal, Mr. Rowland! "Er erioed." "Fe welsoch chwi lawer o dai newyddion yn cael eu hadeiladu acw?" "Do, lawer iawn." Tynai ei atebion i lawr rym a nerth yr ymresymiad yr ochr yr oedd ef ei hun o'i phlaid. Pryd y gallasai yn hawdd ateb, a chadw yn hollol at