VIII. "Blodwen" ac "Emmanuel."
DIAU fod Parry wedi ei feddiannu'n ormodol gan y syniad o faintioli. Cof gennyf iddo ddywedyd wrthyf, a mi y pryd hwnnw yn treulio fy ngwyliau yn Henffordd, adeg gwyl gerddorol y tri chôr, mai ei uchelgais ef mewn bywyd oedd gadael ar ei ol gymaint ag a fedrai o weithiau mawr cyffelyb i'r un oedd ar waith ganddo yr adeg honno. Ac nid oedd hyn cyn 1882 o leiaf, fel yr oedd ef y pryd hwnnw dros ddeugain oed, a'i ddelfryd i fesur wedi cyrraedd ffurf derfynol. Tarawodd y fath uchelgais ddyn ieuanc yn dechreu holi cwestiynau ynghylch ystyr ac amcan bywyd braidd yn hynod ar y pryd.
Y mae ei le i bob math ar fawredd—mawredd maintioli yn ogystal a mawredd ansawdd: ond y blaenaf a'n tery gyntaf ac yn raddol yr ymryddha'r meddwl odditan ei orthrwm i roddi'r lle blaenaf i ansawdd.
Peth anodd yw cael gan anwariad i ymroddi i waith o unrhyw faintioli o gwbl, ond peth mwy anodd fyth yw cael ganddo ymdrafferthu gyda'r gwaith a wna. Gwelir hyn yn hanes pob plentyn, neu ynteu yn y tramp a gaiff balu eich gardd; er i chwi ei dalu wrth yr awr ac nid wrth y dasg, rhwyddach ganddo wneuthur llawer yn arw nac ychydig yn ofalus—gall fod eisiau mwy o nerth braich ar gyfer y naill, ond y mae eisiau mwy o ewyllys a gofal ar gyfer y llall. Darllenwn am wragedd yn yr hen amser yn treulio oes i wneuthur darn o frodwaith ede a nodwydd: golygai hynny annhraethol fwy o ymroddiad ac amynedd na gwau milltiroedd o wlanen! Wrth hyn ni awgrymir mai gwau gwlanen gyffredin a wnaeth Parry, ond fod y duedd ynddo i gyfeiriad hyd a lled yn aml yn tynnu oddiwrth uchter a dyfnder ei waith cerddorol: pe buasai wedi "cyfansoddi" llai buasai wedi "cynhyrchu" mwy (chwedl Alaw Ddu). Ni ddymunwn ddibrisio maintioli amser a lle o gwbl: yn sicr nid peth bach yw eistedd i lawr i ysgrifennu'r nodyn cyntaf o filiwn o nodau (hyd "Die Walküre" Wagner)! Ond rhaid i gelfyddyd fel y cyfryw gynhyrchu pethau rhagorol, neu ynteu nid celfyddyd mohoni.
