fwy nag fel prif-fardd gorlawn o grebwyll beiddiol, y cerir ei enw i'r oesau a ddeuant.
NICANDER FEL BEIRNIAD.
Yr oedd llawer o bethau yn cydgyfarfod yn Nicander i'w gymhwyso yn feirniad. Yr oedd ei adnabyddiaeth o lenyddiaeth, ei ddysgeidiaeth glasurol, ei chwaeth bur, a'i brofiad fel cyfansoddwr, yn ei gymhwyso yn fawr i'r swydd. Ond yr oedd ynddo bethau oeddynt yn ei anghymhwyso yn ddirfawr. Clywsom ef yn dywedyd, oddiar fanlawr Eisteddfod Genedlaethol Caernarfon, yn y flwyddyn 1862, wrth ddarllen ei feirniadaeth ar waith rhyw ymgeisydd aflwyddianus, y dylasid atal y wobr oddiwrtho, am ei fod wedi arfer ffugenw rhy fawr wrth ei gyfansoddiad. (Dywedodd hefyd, yr haeddasai Dewi Wyn golli ar Awdl Elusengarwch, yn Eisteddfod Dinbych, o herwydd iddo roddi yr enw Taliesin wrth ei waith). Heblaw hyn, dywedodd wrth adolygu Awdl Glanmor i'r Cynhauaf, y buasai yn well ganddo ef fod yn awdwr i'r llinell hon sydd ynddi,
"Bwrw ser, dan nifer, a nôd,"
na chael pum' cant o bunau o gyflog yn y flwyddyn! Yr oedd y ffaith ei fod yn agored i ddweyd ac i gredu pethau ffol fel hyn, yn sicr o fod yn ei anaddasu i lenwi ei swydd fel beirniad anrhydeddus, ac yr oedd yn sicr o fod yn tueddu i siglo ymddiried y rhai craff ynddo. Ond er yr holl bethau hyn, cafodd Nicander yr anrhydedd, fel Eglwyswr, o feirniadu yn yr Eisteddfodau, mor fynych, os nad yn fynychach na neb yn ei oes; ac y mae yn debyg na bu yr un gwr eglwysig yn eistedd ar y faine feirniadol mor aml ag ef ar ol y diweddar Walter Mechain.
