Byddai yn cymeryd mantais ar bob amgylchiad i gynyrchu meddyliau mawr yn ei gymydogion am ddaioni Duw tuag atynt. Gofynodd un o'i gyfeillion iddo, ar adeg o sychder a gwres anarferol—y ddaear yn cochi ac yn ymagor o dan ei effeithiau, a'r anifeiliaid yn dioddef gan brinder porfa a dwfr "A oes genych ddim arwydd gwlaw, Mr. Humphreys." "Dim ond hyny," ebai yntau," Duw da iawn y cawsom ni ef erioed, ac yr wyf yn credu y cawn ef yn Dduw da eto, ac y bydd i ni gael gwlaw cyn iddi fyned yn rhy bell arnom."
Yr oedd gwaith ei gymydogion yn galw am dano i bregethu i'w tai mor fynych yn dangos y meddwl mawr oedd ganddynt am dano, a'u parch dwfn iddo; a byddai yn dda iawn ganddo yntau gael myned i'w cartrefi, a dysgu iddynt ffordd Duw yn fanylach. Yr ydym trwy garedigrwydd Mr. William Lewis, Tymawr, Llanbedr, wedi cael sylwedd un o'r pregethau hyny, a dodwn hii lawr fel enghraifft o'r lleill. Ei destyn ydoedd
SALM XXIII.
BUGAIL defaid oedd cyfansoddydd y Salm hon wedi bod; ond fe'i codwyd o fod yn fugail i fod yn frenin ar Israel. Yn yr adnod gyntaf mae yn dyweyd am yr Arglwydd, mai efe ydoedd ei Fugail, ac am hyny na byddai eisieu arno. Nid yn unig nid oes eisieu arnaf, ond ni bydd eisieu arnaf. Fe all pob un o honom ninau ddyweyd yr un fath a Dafydd, ond i ni gael yr Arglwydd yn Fugail i ni—ei gael o'n plaid i olygu trosom, ac i ofalu am danom. Cymhariaeth ydyw hon ag y byddai duwiolion y Beibl yn ffond iawn o edrych arni—y Brenin Mawr fel eu Bugail. Y mae Iesu Grist yn dyweyd am dano ei hunan," Myfi yw y Bugail da; y Bugail da sydd yn rhoddi ei einioes dros y defaid." Y mae yn adnabod ei ddefaid ei hun i gyd, a hwythau yn ei adnabod yntau; maent yn adnabod ei lais, ac yn ei ganlyn, yntau yn myned o'u blaen hwynt ac yn eu harwain, a dyna ddywed efe am danynt, "A minau ydwyf yn rhoddi iddynt fywyd tragwyddol, ac ni chyfrgollant byth, ac ni ddwg neb hwynt allan o'm llaw i." Mi fyddwch chwi, y bugeiliaid yma, yn arfer dyweyd eich bod yn adnabod wynebau eich defaid, pe bae'ch heb weled y nôd. Ond am yr Arglwydd yn Fugail, dywedir, "Wele myfi, ïe myfi, a ymofynaf am fy mhraidd, ac a'u ceisiaf hwynt. Fel y casgl y bugail ei ddeadell ar y dydd y byddo yn mysg ei ddefaid gwasgaredig; felly y ceisiaf finau fy nefaid, ac a'u gwaredaf hwynt o bob lle y gwasgerir hwynt iddo ar y dydd cymylog a niwliog." Felly y dywed Dafydd am dano, " Adnabuost fy enaid mewn cyfyngder." Beth feddyliwch chwi am dano, mhobol i. Fel hyn y dywed am dano ei hun, "Y golledig a geisiaf, a'r darfedig a ddychwelaf, a'r friwedig a rwymaf, a'r lesg a gryfhaf." Y mae yn dda iawn i ni gofio hyn am dano.
