Maddeua y nifer liosocaf o ddarllenwyr y Cofiant i'r ysgrifenydd, am dòri edefyn yr hanes yn y lle hwn, yn ngrym profedigaeth yr amgylchiad, i graffu ychydig ar yr ysbryd y mae uchel Galfiniaeth yn gynnyrchu bob amser yn mynwesau ei chofleidwyr. Ceir y rhai a fabwysiadant olygiadau ar nodwedd y Bôd Goruchaf fel un tra-awdurdodol yn ei arfaethau, ei fwriadau, a gweinyddiadau ei ras a'i ewyllys da, golygiadau culion a chyfyng ar Iawn y Cyfryngwr a darpariadau yr efengyl; ceir y duwinyddion hyn, meddaf, yn mhob gwlad Gristionogol, yn mhlith pob enwad a phlaid o Gristionogion, yn ddynion o ysbryd tra-awdurdodol a gormesol—bob amser yn ddynion na fedrant oddef eu gwrthwynebu mewn dim, er i hyny gael ei gynnyg yn yr ysbryd addfwynaf a gostyngeiddiaf. Y maent yn anffaeledigion oll, ac os bydd trefn eglwysig y blaid y perthynant iddi yn caniatâu, a hwythau, yn eu tyb eu hunain, yn ddigon cryfion, caiff eu brodyr a feiddiont farnu yn wahanol iddynt mewn dim, deimlo dwrn eu hawdurdod, oni wna arswyd barn y cyffredin eu lluddias. Y maent yn wastad yn fawr iawn eu stwr yn nghylch "athrawiaeth iachus," a chanddynt hwy, o anghenrheidrwydd, y mae hono, oblegid y maent hwy yn anffaeledig. Cyfeiliornwyr andwyol yw pawb nad ydynt yn hollol gydweled â hwy. Y mae duwinyddion old school yr eglwys Bresbyteraidd yn America, yn ateb yn berffaith i'r desgrifiad uchod. Galwent synod ar ol synod, ac assembly ar ol assembly, i gyhuddo, ac o'r diwedd esgymuno niferi o'r gweinidogion mwyaf eu dysg, eu dylanwad, a'u defnyddioldeb yn eu plith, am osod allan ddigonolrwydd darpariadau gras ar gyfer byd o dlodi ac angen! Y mae eu brodyr yr ochr yma i'r Werydd, yn mhlith pob plaid o bobl ag y maent i'w cael, yn hollol o'r un ysbryd â hwy. Ni chlybuwyd son erioed fod dynion o olygiadau cymhedrol, rhydd, a helaeth ar athrawiaethau yr efengyl yn ceisio cyfyngu a gwasgu ar derfynau eu rhyddid hwy i farnu drostynt eu hunain yn galw am gynghor na chynnadledd i'w dwyn i gyfrif am eu golygiadau, a bygwth eu hesgymuno allan o'u plith, er yn ddiau fod y dosbarth hwn mor gydwybodol ac mor wresog dros burdeb athrawiaethol â hwythau; y gwahaniaeth yw, nid yw yr olaf yn hòni hawl i anffaeledigaeth, yr hyn a wna y blaenaf, os nid mewn geiriau, etto mewn ymddygiadau mor uchel-groyw fel na ellir camddeall yr ysbryd.
Y mae y ffaith a gofnodwyd yn dangos yn eglur fod yr
