un wedi canu oddiar brofiad chwerw gyda Dafydd Williams, Llanbedr-y-fro
"Yn y dyfroedd mawr a'r tònau," &c.
Bu gwrthddrych ein Cofiant dan anfantais fawr pan yn ieuanc, o herwydd nad oedd ei dad mewn amgylchiadau cyfleus i roi ysgol iddo; ni bu ddiwrnod yn yr ysgol yn un man, hyd nes i'r ysgol Sul i ddangos ei gwyneb llachar, ac erbyn hyn, yr oedd wedi cyrhaedd yn mlaen mewn dyddiau lawer.
Yr oedd llawer iawn o ymdrech yn ei dad i'w ddysgu mewn gwybodaeth gyffredinol, a gwnaeth ei ran yn dda gyda'r plant hynaf; ond pan yr oedd Isaac mewn oedran i gael ei ddysgu, ni chai yr un llyfr aros y gyfan gan ei lys-fam. Mae yn debyg fod yr hen frawddeg hono wedi gwreiddio yn ddwfn yn ei chalon hi, "Mammaeth duwioldeb yw anwybodaeth;" beth bynag am hyny, aberth-llosg oedd tynged pob llyfr a ddeuai o hyd iddi; a'r unig fan ag y cai ei dad lonydd i ddysgu yr A B C iddo oedd, ar ben y tŷ wrth doi; a mynych y dywedai "Fod y pregethwyr yn awr yn cael eu dysgu yn y tŷ—y coleg-dŷ, ond ei fod ef wedi ei ddysgu ar ben y tŷ. Er holl drafferth T. M. Harry, ni anghofiodd grefydd. Mae llawer yn crefydda pan fyddo pob peth o'u tu, ond pan ddel ystorm i'w cyfarfod, ymofynant am loches yn rhyw le heblaw yn nghysgod eu crefydd; ond am yr hen bererin o Dwyncadnaw, gyrodd gofid a thrafferth teuluaidd ef yn nes at ei Dduw nag erioed o'r blaen.
Nid oedd yn meddu ar lais i ganu; ond eto, canai lawer wrtho ei hun, a diau fod ei ganu yn fwy derbyniol gan y Nefoedd nag eiddo llawer un ag sydd yn meddu ar well llais. Bu farw mewn oedran teg, ac nid bychan oedd colled yr eglwys yn Casnewydd ar ei ol. Bu yn aelod eglwysig am 70 o flynyddoedd.
Bachgen go ddrwg oedd Isaac pan yn ieuanc; yr oedd gyda y blaenaf yn y gymydogaeth am bob math o ddrygau cyffredin. Man-cyfarfod y bechgyn ieuainc yn y gymydogaeth hon ar brydnawn Sul, oedd y 'pump heol,' sef y man lle y mae pump o heolydd yn cyfarfod a'u gilydd. Yn y cyfarfodydd wythnosol hyn, byddai tri o bethau yn cael eu gwneyd yn gyffredin :
1. Dyweyd hanes y gymydogaeth; yn enwedig, sut
