"Llafur y Tadau fel symbyliad i lafur gyda'r Deyrnas," oedd y mater a roddwyd iddo, a thraddododd anerchiad clir a gafaelgar, a barodd i arweinwyr yr Henaduriaeth synnu a sylweddoli bod gŵr yn eu mysg a oedd yn hyddysg yng nghyfrinion y gorffennol a chanddo ddawn i gyflwyno'i wybodaeth mewn modd swynol a meistrolgar. Anogodd yr Henaduriaeth ef i fyned i Drefeca a chasglu defnyddiau at ysgrifennu Hanes Methodistiaeth Trefaldwyn Uchaf.
Mewn canlyniad i'r anogaeth hon, a oedd mor gydnaws â'i ddiddordeb ef, dechreuodd ar waith neilltuol ei fywyd. Gan fod hin hafaidd 1905 wedi ei alluogi i gasglu'r cynhaeaf ar y fferm yn gynnar, aeth am wyliau i Landrindod. Oddi yno aeth i Drefeca gyda'i gyfaill, y Parch. J. D. Jones (Trefeglwys y pryd hwnnw), i fwrw golwg dros y llawysgrifau. Synnodd y Prifathro Owen Prys pan ddeallodd eu neges, ac edrychai braidd yn amheus wrth weled amaethwr gwledig yn dymuno gweled Llawysgrifau Howell Harris. Modd bynnag, daeth â sypyn i'r bwrdd, a dywedyd, Dyna i chwi fil o lythyrau; edrychwch beth sydd ynddynt. Ond pan ganfu graffter y lleygwr syml a'i rwyddineb yn dehongli'r llythyrau, agorodd y trysorau iddo, a mynnodd i'r ddau aros tan ei gronglwyd ef y noson honno. Yn lle troi adref drannoeth, fel y bwriadasai, arhosodd Richard Bennett yno am ychydig ddyddiau ymhellach, gan letya yn un o dai'r Terrace. Dychwelodd i'w gartref er mwyn trefnu ynglŷn â gwaith y fferm am y gaeaf, ac yna aeth yn ôl i Drefeca. "I ffwrdd a mi," meddai, ac nid edifarheais byth. Tua chanol mis Tachwedd, bu farw'r Parch. D. Lloyd Jones. Ergyd syfrdanol oedd honno i mi, a phe daethai yn gynt, gallasai ddrysu'r cyfan; ond yr oeddwn ormod yn y gafael erbyn hynny i fedru troi yn ôl. Bum yno hyd ddiwedd Mawrth, a gweithiais yn ddygn yn fy ffordd fy hun.
Yno hefyd y bu prif faes ei astudiaeth am flynyddoedd. Ai yno bob gaeaf i gopio'r Llawysgrifau ac i drefnu eu cynnwys. Y cyfarwydd yn unig a ŵyr faint o amser ac amynedd a llafur a ofynnai hyn. Ni ellir prisio chwaith yr aberth a olygai iddo. Talai gyflog i ddyn am gymryd ei le gyda gwaith y fferm. Ond trwy ei ddyfalbarhad, ei fanylder, a'i graffter, darganfu ffeithiau newydd, a chywirodd lawer o gamgymeriadau ynglŷn â hanes Howell Harris. Er enghraifft, darganfu brofion i Howell Harris fod yng Ngogledd Cymru ddwy flynedd yn gynharach nag y tybiasid o'r blaen. Fel enghraifft arall o'i graffter ac o'i wybodaeth fanwl am ddaearyddiaeth y wlad, gwelodd y dylid darllen cofnodiad yn un o'r dyddlyfrau, a ddehonglasid o'r blaen fel Go back 2 miles, yn Gro Fach 2 miles.
Yn ffrwyth i'w ymchwil, cyhoeddwyd llyfrau a erys yn safon ynglŷn â hanesiaeth y Diwygiad Methodistaidd yn y ddeunawfed ganrif. Yn 1909, ymddangosodd ei gyfrol gyntaf—"Blynyddoedd
