Tudalen:Enwogion Ceredigion.djvu/122

Prawfddarllenwyd y dudalen hon

JENKINS, JENKIN S., oedd fab Samuel Jenkins, mab Siencyn Tomos, o'r Cwm Du. Ganed ef yn Nantty, plwyf Troed yr Aur, Mehefin 10, 1755. Yr oedd yn grydd, pregethwr, a bardd, ac yn fynych yn ysgolfeistr. Tiriodd yn Philadelphia yn 1801. Cyfansoddodd gywydd i'r môr ar ei fordaith. Meddai,-

“ Weithiau'n deg, weithiau'n diogan,
Weithiau rai yn waeth ei rân,
Weithiau'n bant, weithiau'n bentwr,
Nawdd i ddyn, mynyddau o ddwr."

Bu yn gweithio wrth ei grefft a phregethu am tua 47 o flynyddau. Bu farw yn Pendleton, Carolina Ddeheuol, Rhagfyr, 1841. Ganwyd Samuel ei fab yn y Cwm Du, Chwefror 12, 1789: yr oedd yn ddysgwr da. Darllenai Gymraeg yn chwech oed. Bu yn aelod yn Eglwys ei dad. Daeth Cymdeithas Efengylaidd yr Henaduriaid i gynnal cyfarfodydd yn y ty. Daeth S. J. felly i gyssylltiad a'r Henaduriaid, a gwnaeth lawer o ddaioni. Daeth y gynnulleidfa hòno i rifo 1100, gan wasgaru a lledu. Ffurfiodd Samuel lawer o gynnulleidfaoedd i'r enwad hwnw. Gadawodd y “Taenellwyr," o gydwybod, medd efe, ac ym- unodd â'r Bedyddwyr. Ymroddodd at wleidiadaeth tua'r flwyddyn 1823, gan flaenori symmudiad gwleidiadol. Tuag ugain mlynedd yn ol, pan oedd terfysgoedd gwaedlyd yn cymmeryd lle rhwng y brodorion a'r Pabyddion estronol, ysgrifenodd Jenkins res o lythyrau i'r Eagle ar y pwnc, y rhai a gawsant sylw mawr. Ysgrifenodd res i'r Christian Chronicle ar hanes Cymru, y rhai a gyhoeddodd dan yr enw "Letters on Welsh History,” yn 1853. Gwnaeth ddaioni dirfawr i gannoedd o Gymry ar ol tirio yn America. Mae Mrs. Boyd, merch Margaret, merch "Siencyn Samuel,” yn werth 150,000 o ddoleri. Mae William Jenkins yn Master in Chancery yn Princetown, Ilinois. Cafodd Samuel, mab “Siencyn Samwel," ei eni yn y Cwm Du, Ebrill 5, 1795. Dysgodd grefft ei dad. Aeth yn fanbaentydd (miniature painter). Arweiniai fywyd crefyddol er pan yn blentyn, a hynododd ei hun fel cerddor. Bu yn preswylio yn Havanna, prif ddinas Cuba