Ac yntau'n ddihangol o'u cyrraedd,
Yn nofio mewn cariad a hedd.
Y mae'n debygol y rhaid i lawer blwyddyn eto fyned heibio cyn y daw i lenyddiaeth Gymraeg drannoeth teg, canys os yw'r Cymry wedi cefnu ar rai cyffroadau, y maent yn awr yn wynebu ar gyffroadau eraill mwy, sef cyffro gwleidyddol a chyffro cymdeithasol; ond pa bryd bynnag y delo llwydd allan o'r aflwydd hwn, ac y gwelir pob Cymro'n eistedd yn ddiddig o dan ei dderwen ei hun, fe ellir disgwyl i lawer un ysgrifennu ei feddyliau ar gân yn bereiddiach na Dafydd ap Gwilym, a'u hysgrifennu ar draeth yn llyfnach nag Elis Wynn. Atswn tymhestloedd a daeargrynfeydd, ac nid eu sŵn, sy'n cynhyrfu awen y prydydd a'r traethydd. Pan fo'r byd yn ymglafychu, ac yn esgor, hyd yn oed ar wirioneddau o'r math pwysicaf, mwy o lefain ac oernadu a glywir ynddo nag o ganu. Nid wyf yn anghofio bod ambell un iach ei galon, o fath Williams o Bantycelyn, yn medru canu'n dda ynghanol twrf y Philistiaid a'r bloeddio, ond fel rheol, cynhyrchu pamffledau a llyfrau dadleuol ac nid llenyddiaeth y mae rhyfel rhwng ymbleidiau crefyddol a gwleidyddol.
****
Y mae'r ddau gyfnod Protestannaidd yn debyg
