Euthum allan i'r Grofften Ddu rywbryd yn y bore, a gwyddwn fod Dafydd wedi ei ladd yn y gwaith. Yr oedd hiraeth mawr arnaf, a rhyw ofid llethol yn fy ngwasgu. Ceisiais neidio, ond yn ofer. Edrychwn i lawr i gyfeiriad glofa Hendreforgan, a gwelwn y mwg yn esgyn yn araf i'r wybren lâs. Gyda hyn, daw'r orymdaith ddu i'r golwg yn sydyn ar y Coed Cae Coch! Rhedais mewn braw i'r tŷ, yna yn ôl i wylio'r orymdaith—hyd nes pasio ohoni heibio i'n tŷ ni, a thros yr afon i'r tŷ—y Coed Cae Isaf. Gwelais y corff ar lawr y gegin. Y mae dros hanner can mlynedd oddiar hynny, eithr y mae'r olygfa hon yn berffaith glir i mi heddiw. Mawr fu galar y ddau deulu, a chwith iawn a fu bywyd y fro fynyddig ar ôl Dafydd. Credaf fod rhyw haen ddofn o brudd-der yn fy meddwl yn naturiol. Y mae pob un o'r angladdau a welais pan yn llanc wedi gafael yn ddwfn ynof. Gallwn fyned drostynt un rôl un gyda manylder. Ond i ba ddiben.
Fodd bynnag, cofiaf un amgylchiad llon, er mai cymysglyd ddigon yr ymddangosai i mi. Yr oedd i mi chwaer, o'r enw Catherine—yr hynaf o'r plant o ochr fy mam. Deuai 'John Shôn Ddaniel', mab i fwthyn cyfagos, tua'n tŷ ni bob nos Sadwrn. Nid oeddwn yn deall ei neges, ond rhoddai i mi geiniog yn fynych am fynd i'r gwely yn gynnar. Daeth bore priodas John a Catherine—cofiaf y miri, a'r berw, a'r saethu di-drugaredd. Daeth un gŵr i'r tŷ, a gollyngodd ergyd o ddryll i fyny'r simnau, nes oedd y tŷ yn ddu gan huddygl. Ffoais am fy mywyd i lawr dros y waen at Gwter Jâms "—oedd bob amser yn llawn dwfr—gorweddais ar ei glan, gan osod fy mhen yn ymyl rhuthr ei dyfroedd, er mwyn peidio clywed sŵn y saethu. Arosais yn ymyl dyfroedd gloyw Cwter Jâms" am oriau ac yr oedd sŵn y dwfr yn llawer pereiddiach na sŵn y gynnau mawr yn y tŷ!
Cofiaf gynorthwyo yng ngwaith y fferm yn weddol fore. Myned allan i'r caeau i gasglu'r cerrig, cyn eu cuddio gan dwf y gwanwyn—carthu'r beudy bob canol dydd,
