BEIRNIADAETH.
At William Morris, Meh. 25, Gor. 12, a Hyd. 16, 1754
NID yw 'r Hwyntwyr (chwedl chwithau) onid hanner Cymry; gan eu bod, gan mwyaf, yn hanfod o had pobyl Fflandrys a Norddmandi; a rhyfedd yw allu o naddynt gadw maint yn y byd o'r hen iaith; ac o'r achos hwnnw yn bendifaddeu mi fynnwn iddynt adael ymgeleddu 'r iaith i'r sawl a fedront yn oreu wneuthur hynny, sef pobl Wynedd. Ac os ewyllysiant ddangos eu serch i'r iaith, cymerent arnynt ran fawr o'r gost; ond na feiddient roi na llaw na throed yn y gwaith, rhag ei ddiwyno â'u llediaith ffiaidd. Etwaeth lle bai yn y Deheudir ddyn a chanddo, neu a dybiai fod ganddo, ddawn Awenyddiaeth, bid rydd i hwnnw, o'm rhan i, ganu ei wala; oblegid odid i ddyn awenyddgar gyfeiliorni'n gywilyddus; a diau fod gwaed Cymröaidd yn drechaf yn mhob un o'r cyfryw, o ethryb mail dawn arbennig ein cenedl ni yw Awen; megis y mae dawn yr eildrem, "second sight," yn perthyn i Fryneich Ucheldir yr Alban. Ac oddi wrth y cyffredin hynafiaid, y Derwyddon, yr hanyw pob un o'r ddeu-ddawn. Y Derwyddon, yn ddiddadl. oeddynt hynafiaid ein cenedl ni; ond pa un ai hanfod o honom o waed Troia nis gwn. Pur anhawdd yw gennyf goelio hynny, hyd oni welwyf ychwaneg o eglurdeb nag a welais eto. Diau. gennyf nad yw 'n anrhydedd na pharch i neb hanfod o'r fath wibiaid a chrwydriaid; eto bid i'r gwir gael ei le, pe fae 'm oll yn feibion i Shon Moi, neu Loli Gydau Duon, na ato Duw ini wadu ein rhieni.
