II. CILHAUL UCHAF (Darlun o fywyd amaethwr, a'i ofidiau, yn hanner cyntaf y ganrif ddiweddaf. Mae'n fyw ac yn werthfawr am ei fod yn wir. Dyma'r bywyd gynhyrchodd oreu Cymru, a dyma'r bywyd hapusaf a iachaf yn y byd.)
John Careful, Cilhaul Uchaf. Senn y Steward. Gwobrwyon John Careful am wella ei dir,—I. Colli ei arian. II. Codi ei rent. III. Codi'r degwm. IV. Codi'r trethi. V. Rhoi cerdod i Peggy Slwt Slow nes y cai fynd ar y plwy. VI. Rhoi benthyg arian i Billy Active i ymfudo.
Jacob Highmind. Cario chwedlau i'r steward. Notice to quit i John Careful.
Pryder y teulu; troi golwg tua'r Amerig. Squire Speedwell yn ymyrryd. Yr ysgwrs rhwng Lord Protection a John Careful. Swn y bytheuaid. Meistr tir a steward. Ymadael o Gilhaul.
Yr Highminds yn denantiaid newyddion. Mynd i'r dim. Cilhaul ar law. Y steward yn sylweddoli anhawsterau'r ffermwyr. Hen wr Hafod Hwntw. Gweld colled am ffermwyr gonest di-dderbyn wyneb.
III. BYWYDAU DISTADL (Ysgrifennodd S.R. hanes rhai adwaenai, yn fyrr iawn, yn y Cronicl. Distadl oeddynt, ac y mae swyn pennaf bywyd Cymru yn eu hanes dinod. Nid oes le yn y gyfrol hon ond i ddau yn unig o'r llu, sef cardotes a gwas ffarm.)
Mary Williams, Garsiwn
Thomas Evans, Aber