Fe bregethid yn achlysurol gan yr Anibynwyr yn Nrws y coed, gan David Griffith, ac eraill feallai. Yn 1836, pan oedd Isaac Harries yn weinidog yn Nhalsarn, yr adeiladwyd capel ganddynt yma. Yr oedd gweithiau mwn yn cael eu hagor yn y lle ar y pryd, a disgwylid poblogaeth fawr yma. Siomwyd y disgwyliad; ond bu'r gweithiau hynny yn fwy llwyddiannus yn ddiweddarach. (Hanes Eglwysi Anibynnol III. 231).
Boed y ddadl fel y bo ynghylch y tŷ lle'r aneddai y brenin yn ystod ei drigias o rai dyddiau yn y fro, tra'n difyrru ei hun gyda'i orchestgampau, y mae dyddordeb yn nheimlad y brodorion mewn rhai tai eraill yn y gymdogaeth heblaw hwnnw. Mwy cysegredig i deimlad lliaws ohonynt hwy na mangre trigias y Brenin Iorwerth I. yw aelwyd gynes i'r achos crefyddol, a man cyfarfod ysgol Sul neu seiat, neu fangre trigias plant rhai o Frenin Nef. Yn y Gulan y bu'n preswylio tad i Joseph Thomas Carno, a thaid iddo cyn hynny. Yn Ffridd Baladeulyn, bellach wedi ei dynnu i lawr, y preswyliodd teulu hynod, un ohonynt wedi ei arddelwi yn seraff ar lafar gwlad, peth anfynych yn hanes cenedl. Ym Mlaen y garth y ganwyd John Roberts, yr hynaf o'r plant hynny. Bu cyn-dadau teulu Talsarn, sef rhieni Angharad James, yn cyfaneddu yn y Gelli ffrydau, a bu ysgol Sul yn cael ei chynnal yno, ac yno y pregethodd William, brawd John Jones, ei bregeth gyntaf. Yng nghegin" y tŷ lle'r aneddodd y brenin, ym marn y brodorion, sef adeilad cysylltiol â'r tŷ, ag sydd bellach wedi ei dynnu i lawr, bu ysgol Sul hefyd yn cael ei chynnal, gan roi iddi urddas ar fath arall.
Yr oedd yr ardal braidd ymhell oddiwrth le o addoliad, a chryn esgeuluso o'r herwydd. Dechreuwyd cynnal cyfarfodydd gweddi yn y tai yn y bore, dymor haf, am 7 neu 8 ar y gloch, a phenodid rhai i fyned i'w cynnal gan yr eglwysi cyfagos. Fe ddywedir y bu'r cyfarfodydd gweddi boreuol hyn yn fendithiol i'r gymdogaeth. Pan sefydlwyd lle canolog i gynnal ysgol ar y Sul, fe beidiwyd â chynnal y cyfarfodydd gweddi yn y bore, a chynhaliwyd yn ei le gyfarfod gweddi achlysurol rhwng y moddion, neu'n achlysurol, ar noson waith, mewn tai lle byddai gwaeledd neu lle byddai'r ffordd ymhell iawn i'r capel.
Yn ystod 1857 y cychwynnwyd yr ysgol yn y cyfnod hwn. Yr oedd John Lloyd Jones wedi dod i drigiannu i'r ardal, ac efe
