Y mae Evan Owen yn rhoi ar ddeall mai isel ydoedd ar yr achos oddeutu 1839, a hynny ar ol y diwygiad grymus saith mlynedd cynt, a'r llewyrch ar ddirwest dair blynedd cynt. A dywed ef nad oedd ar y pryd ond un dyn dibriod yn eglwys y Waen, ac mai Griffith Jones Caeronwy (Ty'ntwll) oedd hwnnw (t. 58).
Y pryd hwn, yn ol Pierce Williams, yr oedd y blaid ddiwygiadol yn galw yn uchel am gyfrifon rheolaidd, er mawr gynnwrf yng ngwersyll y swyddogion. Yr oedd yr aflonyddwch hwn iddynt hwy yn argoel o ddymchweliad awdurdod. Ond y mae Pierce Williams ei hun yn deongli pob dirgelwch yngoleu cyferbyniaeth pleidiau. Yn hwyr neu hwyrach fe drefnwyd archwiliad blynyddol i'r cyfrifon.
William Evans Cilfechydd, tad Robert Evans Caernarvon, y blaenor clodfawr, a ymadawodd i Gaernarvon tuag 1840, yn flaenor yma ers tuag 1828. Byddai ef yn eistedd yn y set fawr yn Engedi, pa un a alwyd ef yno i'r swydd o flaenor ai peidio. Yn wr tal, yn gwisgo yn well na'r cyffredin, ac yn cadw cerbyd, ebe Pierce Williams. Wedi ei droi o'i dyddyn gerllaw y Felinheli oherwydd ei Fethodistiaeth. Un o arweinwyr cyfarfod dirwestol y plant. Troes Robert ei fachgen allan yn un o ddirwestwyr mwyaf aiddgar y cyfnod hwnnw. Elai William Evans a phlant y Waen gydag ef yn ei gerbyd i gynnal cyfarfodydd dirwestol yn yr ardaloedd oddiamgylch, a byddai'r cerbyd mor llawn ohonynt fel y rhyfeddid, wrth eu gweled yn dod allan, pa fodd erioed yr aethant i mewn. Rhoes y cerbyd hwn ddylanwad arbennig i William Evans ym myd y plant. Credai William Evans yn ymddanghosiad ysbrydion, ac nid elai dros bont y Cyrnant yr hwyr heb warcheidwaid, am fod y gwr drwg a'i loches yno. Cred lliaws y pryd hwnnw oedd hynny. Heb ddawn neilltuol ei hunan, ei duedd yn hytrach yn y cyhoedd oedd dirgelu ei feddwl ei hun. Arferai ddweyd, ar ol ambell gyfarfod, pryd y byddai rhai wedi siarad eu meddwl yn o agored, na byddai yn meddwl nemor ohono'i hun nes bod mewn cyfarfod o fath hwnnw, ac yna y dechreuai feddwl y rhaid fod rhywbeth ynddo yntau wrth gymharu ei hunan â'r fath wŷr.
Sion Prisiart, fe gofir, ynghydag Evan Evans y pregethwr, a sefydlodd yr ysgol Sul. Tachwedd 28, 1848, yn 84 oed, y bu
