RHAGAIR.
——————
FE ddanfonwyd ar gyfer yr hanes hwn ryw gymaint o hanes oddiwrth bob eglwys. Nid yw'r hanes a ddanfonwyd oddiwrth eglwysi y Cyfarfod Misol yn gyffredinol ond byrr a bylchog yn fynych. Gwelwyd, hefyd, nad oedd yr amseriadau, pan roid hwy,—yr hyn a wneid weithiau a weithiau ddim—mewn un modd i ymddiried ynddynt. Yn wyneb hynny, fe deimlwyd fod yn rhaid ceisio defnyddiau chwanegol. Fe welir oddiwrth waelod y ddalen gyntaf yn hanes pob lle, i ba raddau y llwyddwyd yn hynny.
Fe gafwyd, yn y dull hwnnw, ddefnyddiau helaeth anarferol ynglŷn â'r eglwysi yn y gyfrol neilltuol hon. Er hynny, yn araf iawn y deuent i law. Ar ddamwain, megys, y byddwn yn clywed am ysgrif neu'ysgrifau ym meddiant hwn ac arall. Oherwydd bod yr ysgrifau hynny yn hwyr yn dod i law, bu raid i mi ysgrifennu rhai pethau ddwywaith, ac hyd yn oed deirgwaith drosodd, a hynny cyn derbyn ohonof y nodiadau gan gyfeillion fu yn edrych dros fy ysgrif. Heblaw hynny, byddaf mewn penbleth weithiau uwchben anghysonderau yn y gwahanol ysgrifau, y bydd ysgrif chwanegol, hwyrach, yn eu hegluro. Mantais fawr i mi, gan hynny, fyddai cael y defnyddiau i gyd o flaen fy llygaid ar unwaith. Mi fyddaf rwymedig am hysbysrwydd ynghylch unrhyw ysgrifau a all fod ym meddiant rhywrai a deifl oleuni ar yr hanes.
Mi gredaf fod lliaws o ysgrifau felly ar gael, sef ysgrifau, dyweder, ar godiad a chynnydd yr ysgol Sul, ar hen gymeriadau mewn ardal, neu gofnodion o seiadau, neu hunan-gofiannau, neu ddyddlyfrau yn cynnwys cyfeiriadau at yr achos crefyddol, neu gyfrifon eglwysig yn myned ymhellach yn ol nag 1830. Mi ymgymerwn â pheidio danfon am y pethau hynny nes byddai eu heisieu, a pheidio eu cadw yn hir ar ol eu cael."
Mae taflenni y Cyfarfod Misol yn ystod 1854—73 ar wyneb un ddalen go faintiolus. Methu gennyf a tharo wrth dafleni 1855, 1857, 1859, 1861, 1863—4—5, 1867, 1872. Mi fyddwn rwymedig am hysbysrwydd ynghylch un neu ragor o honynt. A'r un modd am hen weithredoedd capeli ym meddiant personau neilltuol. Y mae llyfr cofnodion y Cyfarfod Misol a gedwid gan John Robert Jones (Bangor) ar goll. Bu ef farw yn 1845. Fe gyfrifir hwn yn llyfr gwerthfawr. Mi fuaswn yn rhwymedig am hysbysrwydd yn ei gylch.
