Y TABERNACL
Adeiladwyd 1862
Ail-drefnwd oddi mewn 1866
Adgyweiriwyd ac Adeiladu Ysgoldy 1882-3
Adeiladwyd Ty Capel .1889
Adeiladwyd Ty Gweinidog 1897
Ychwanegu Llyfrgell a Class-room 1905
Prynnu'r Tir. 1905
Dathlu Jubilee a chlirio'r ddyled 1912
Gweinidogion yr Eglwys.
Y Parch. Thomas Owen 1862—77
Y Parch. J. J. Roberts .1879—1910
Y Parch. J. Henry Williams....... 1910
"O Ddiwygiad 1859 y tarddodd eglwys y Tabernacl. Capel mawr ac eglwys fechan a fu yma yn hir; ond cynyddai yn gyson, a bu am chwarter canrif yr eglwys luosocaf yn y Cyfarfod Misol, tua 500 drwy yr amser. Oherwydd fod lleoedd eraill yn cynyddu a bod hon yn lleihau yn hytrach, nid yw felly mwyach.' —Y Parch. J. J. Roberts yn Adroddiad 1908.
Pe buasai pob capel wedi cael cystal haneswyr ag a gafodd Salem a'r Tabernacl buasai gwaith eu dilynwyr orchwyl pleserus. Y mae adroddiad Mr. R. Rowland o ddechreuad yr achos yn y Garth a'r Tabernacl yn Nhrysorfa Mehefin a Gorffennaf, 1865, yn fanwl a dyddorol; ac y mae "Byr Hanes Eglwys y Tabernacl, Porthmadog yn Nhrysorfa, 1892, tud. 260 gan Mr. Robert Williams, yn nodweddiadol o fanylder a threfnusrwydd yr awdwr; fel, rhwng Mr. Rowland a Mr. Williams, y mae popeth a gwerth hanesyddol ynddo i'w gael yn yr ysgrifau hynny.
Wedi i eglwys y Garth benderfynu symud ymlaen i gael capel newydd, pasiwyd i anfon hynny i Gyfarfod Misol Criccieth, Chwefrol, 1859. Cawsant yno bob cefnogaeth yn llawen, ac yn ebrwydd gwnaed cais at Mrs. Madocks, trwy Mr. David Williams, Castell Deudraeth—ei goruchwyliwr—am dir cyfleus i adeiladu addoldy arno. Ond oherwydd fod Mrs. Madocks wedi trosglwyddo'r holl weithredoedd i'w mherch,—Mrs. Roche,—yr oedd Mrs. Madocks y pryd hynny ar ei gwely marw, bu peth gohiriad. Ym mis Ionawr, 1860,
