a'r llynges; a'r benywod a'r plant gyda theuluoedd a sevydliadau yn y ddinas a'r wlad, a buan yr ymgollasant yn y cylchynion.
Tra yr erlidid y brodorion yn yr amserau blinion hyny, byddai y penaethiaid yn arver llythyru yn aml i'r Wladva i ddwe'yd eu cwyn a'u cam—taw nid ces dadl ddarvod i vilwyr a swyddogion ddanvonasid ar y vath neges ddivaol vod yn galed lawer tro. Velly, vel ag y cadwyd araeth Caradog o vlaen Cesar yn Rhuvain, yr ydys yn rhoddi yma lythyr y penaeth mawr Shaihweki at L. J. Pan ymwelodd Moreno â'r penaeth hwnw yn 1870 yr oedd ei olud a'i allu yn vawr iawn, a dychryuodd yr ymwelydd rhag yr overgoeledd peryglus a welai, a fôdd am ei hoedl.
At Lywydd Gwladva Chubut.—Daeth i'n llaw eich nodyn gwerthvawr am Mawrth 3, drwy y dygiedydd Bernardino Arameda. Yr wyv yn trysori gyda hyvrydwch y cynghorion a'r hanesion a roddwch i'm llwyth i vod yn heddychol gyda'r Llywodraeth a chyda chwithau. Gyvaill, dywedav wrthych yn onest na thorais i yr heddwch a'r ewyllys da sydd rhyngov a'r Llywodraeth yn awr er's rhagor nag 20 mlynedd, ac ddarvod i mi gyvlawni vy holl ymrwymiadau wnaethwn yn Patagones yn fyddlon. Eithr ni allwch chwi vyth, vy nghyvaill, amgyfred y dioddevaint dychrynllyd gevais i a vy mhobl oddiar law Miguel Linares a Gen. Villegas pan gymerasant yn garcharorion drio'm penaethiaid a 68 o ddynion, dair blynedd yn ol. Gwnaed hyny, meddent, oblegid rhyw laddiad briodolent i'm penaethiaid i a 9 o vénwyr tua Neuquen, ond a wnaed gan Pichi—hwi, perthynol i lwyth y penaeth Namum—curá. Danvonais vy nghwynion lawer gwaith at uwchswyddwyr Patagones—Barros, Villegas, Bernal, Linares, &c., ond ni roddwyd unrhyw sylw i'm cwynion. Ac yn awr, vy nghyvaill, y mae genym i ddwe'yd wrthych am y rhuthriadau ovnadwy a wnaed arnav ar y 19 o Vawrth, pan y syrthiodd tair byddin ar vy llwythau, a lladd yn ddirybudd niver vawr o'm pobl. Daethant yn lladradaidd ac arvog i'm pebyll trigianu, vel pe buaswn i elyn a lleiddiad. Mae genyv vi ymrwymion divrivol gyda'r Llywodraeth er's hir amser, ac velly nis gallaswn ymladd nac ymryson gyda'r byddinoedd, a chan hyny ciliais o'r neilldu gyda'm llwythi a'm pebyll, gan geisio velly osgoi aberthau a thrueni, yn yr hyn y Ilwyddais am beth amser o leiav. Nid wyv vi anwrol, vy nghyvaill, ond yn parchu vy ymrwymiadau gyda'r Llywodraeth, ac ar yr un pryd veithrin yn fyddlon y ddysgeidiaeth a'r govalon roddodd vy nhad enwog—sev y priv benaeth Chocorii beidio byth a gwneud niweidiau nac amharu y gweiniaid,
