Tudalen:Ifor Owen.djvu/138

130 IFOR OWAIN. "Hyd yn oed pe bact wedi Yr oedd ar fin dweyd rhywbeth pwysig, ond gwnaeth sŵn o'r tu ol beri iddo dynnu ei hun at ei gilydd, a chau ei wefusau fel un yn penderfynu na chai neb na dim lusgo ei gyfrinach i'r amlwg. Edrychodd Gwladys ac yntau i gyfeiriad y sŵn, a gwelsant ddrws y plas yn agor yn araf a distaw, ac er eu mawr ddychryn, gwelsant wyneb dyn,-gwyneb eilliedig offeiriad neu fynach,-- yn edrych allan yn y modd mwyaf gochelgar, i gael gweld pwy oedd yn ymddiddan yn y porth. Pan welodd y cardotyn y gwynel, syrthiodd fel un marw wrth draed Gwladys, a phan welodd perchen y gwyneb ef yn syrthio, rhuthrodd yntau yn ei ol trwy'r tŷ gwag fel euogddyn yn rhuthro a dialydd y gwaed ar ei sodlau. Wedi i sŵn ei ffoedigaeth ddistewi yn y pellter, rhedodd. Gwladys i gyfeiriad arall i chwilio am ddwfr er ceisio dwyn y truan wrth ei thraed i ymwybodolrwydd. Bu yn hir cyn sicrhau ei hun ei fod yn fyw, ond ar ol ei glywed yn anadlu'n araf, nid arhosodd funud i ofyn cwestiynau iddo am yr hyn a ddigwydd- odd. Gwnaeth ei ffordd mor gyflym ag y medrai symud i'r Neuadd Fach. Cyn pen fawr o amser, yr oedd wedi dychwelyd gyda Delyth a Mwynwen Huw, a rhingyll Mwynwen yn ei chanlyn. Wedi cael y cardotyn i lyneu cymaint o luniaeth ag oedd yn bosibl dan yr amgylchiadau, rhoddodd Mwynwen ymarferol a meistrolgar nifer o orchmynion pendant i'w rhingyll, yr hwn oedd yn ddyn cryf, a chymerodd y ddwy ferch ieuanc i'w chanlyn er dangos iddynt rai o ryfeddodau y plas, à pha rai yr oedd yn gyfarwydd er pan yn blentyn. Sicrhaodd Gwladys, yn y cyfamser, y cymerai y rhingyll ofal o'i chardotyn hyd nes y dychwelent. Hyd yn hyn, nid oedd Gwladys wedi dweyd gair am y gwyneb a ymddanghosodd y tu ol i'r drws nac am ffoedigaeth ei berchennog. Ar ol tramwy trwy amryw ystafelloedd, llychlyd a thywyll, daethant yn sydyn i ystafell oleu, lân a threfnus. Yr oedd tân yn y grat, llyfrau ar y bwrdd, awrlais bychan yn tipian ar astell gerllaw, a chath ddu fawr yn canu ei chrwth ar yr aelwyd. Pan welodd Delyth y gath, rhoddodd ysgrech, a thynnodd allan ei llawddryll mewn dychryn mawr. Ond nid oedd yno neb iddi ymosod arno, ond y gath ddu. Wedi iddi gael ei hanadl, eglurodd