Yn y tŷ, y mae dwy delyn ysplenydd, un ohonynt yn chwaer i'r hon a chwery Pencerdd Gwalia, a medr Mr. Bennett "dynu mêl o danau mân;" a dau grwth oedranus a gwerthfawr-medr hefyd oglais miwsig o geudod y rhai hyny. Addurnir y muriau â darluniau cywrain, ac y mae rhai ohonynt o waith llaw y meddianydd. Y llyfrgell, wed'yn-hyd y gwyddom, nid oes yn Nghymru ei helaethach na'i gwerthfawrocach, yn llyfrau Cymreig ac mewn ieithoedd eraill yn dwyn cysylltiad â Chymru, ac o gynulliad un dyn; ac nid oes lyfr yn y casgliad enfawr nad yw'r perchenog yn gydnabyddus â'i gynwysiad.
Fe welir fod Mr. Bennett bron a dyfod i fynu â'r drychfeddwl hwnw am ddedwyddwch o eiddo Ceiriog y soniasom am dano yn tudal. 18. Heblaw hyn oll, y mae yn llenor ac yn fardd galluog; wedi rhoddi aml brawf o'i alluoedd, a'i wyleidd-dra naturiol yn peri iddo gadw oddiwrth y cyhoedd luaws ychwaneg o brofion i'r un perwyl. Gwelir darnau neillduol o dlysion o'i waith yn Ceinion Llenyddiaeth Gymreig, ac yno yr ymddangosodd ei gyfieithiad campus "Address to a Mummy," o waith Horace Smith. Gwelir hefyd gân dlos odiaeth o'i waith yn Gemau'r Adroddwr, o'r enw "Yr Eneth Amddifad," gyda'r rhagymadrodd byr canlynol gan y detholydd:— "Ganwyd yr awdwr, Nicholas Bennett, Ysw., Mai 8fed, 1823. Pe bai ef yn saethu ac yn pysgota ac yn cerfio coed dipyn yn llai, dichon y caem dipyn mwy o'i ganeuon." Mewn cysylltiad â'r gân hon, y mae un ffaith y dylid ei nodi, sef mai hi oedd anwylun llenyddol Ceiriog yn ei ddyddiau olaf. Adroddai ddarnau helaeth ohoni rhwng ei yspeidiau o boenau; ac nid yw hyn ychwaith yn rhyfedd, gan ei bod mor llawn o deimlad a syniadau coeth, wedi eu cyfleu yn y dull alegoriaidd.
Ac y mae yn anhawdd cyfarfod â difyrach ym-
