gwrw yn y dafarn, a gwahodd y terfysgwyr i yfed gydag ef. Barnasant hwythau, yn ddiau, eu bod wedi camgymeryd eu gwrthddrych.
Un tro, wrth fyned y ffordd hòno, cyfarfu ag offeiriad y plwyf, am yr hwn cawsai sail i feddwl mai boddhaol oedd ganddo yr ymosod a wneid arno o bryd i bryd gan y plwyfolion; a bu ymddyddan rhyngddynt.
"Gŵr o ba wlad ydych chwi?" ebe'r person.
"Gŵr o Lanbrynmair, Syr," ebe Mr. Rees yn fwynaidd iawn.
"Pa fodd y daethoch chwi i fyw i Lanbrynmair?"
"Yr oedd y gynulleidfa ymneillduol yno heb weinidog, ac ar eu dymuniad mi a ddaethum atynt ar y cyntaf ar brawf, ac ar ol cael boddlonrwydd o bob ochr, mi a osodwyd yn weinidog iddynt."
'Peth afresymol," ebe'r offeiriad, "oedd goddef i Bresbyteriaid bregethu yn y wlad hon; Scotland ydyw y wlad iddynt hwy."
"Gobeithio, Syr," ebe Mr. Rees, "eich bod chwi o well egwyddor nag y ffurfiech eich crefydd wrth arfer y wlad y byddech ynddi yn byw; onide, rhaid fyddai i chwi fod yn bresbyteriad yn Scotland, ac yn babydd yn Rhufain."
Parodd grym ei resymau, a mwyneidd—dra ei ysbryd, gyfnewidiad amlwg yn y gŵr urddasol o hyny allan; a thrwy ei ddylanwad ar y preswylwyr, ni chafodd y gweinidog un achos achwyn arnynt mwy.
Cyrchwyd y gweinidog hwn i ymweled â'r eglwys fechan yn Mhwllheli, gan un Mr. Walter Williams o Benrhos, yr hwn a fu yn aelod o'r eglwys hóno am yr ysbaid maith o 70 o flynyddoedd, a hyny heb un achos rhoddi cerydd eglwysig arno. Daeth y gŵr hwn i Lanbrynmair, 80 milldir o ffordd, i erfyn arno ddyfod atynt am Sabboth neu ddau i'w cynorthwyo. Cydsyniodd yntau â'i gais, a daeth llawer iawn o bobl i'w wrando, yr hyn a gyffrôdd y gelynion yn aruthrol. Dygwyd Mr. Rees o flaen un Mr. Parry, o'r Wern, yr hwn oedd ustus heddwch; ond wedi ei ollwng gan hwnw, dygwyd ef eilwaith o flaen un Owens o'r Goedtre, yr hwn oedd ficer Llanor a Dyneio, ac yn ganghellwr Bangor. Ymddygodd y gŵr hwn tuag ato fel y gwnai dyn gorwyllt a chynddeiriog; ymaflodd mewn cleddyf, a bygythiodd ei ladd â'i law ei hun; ac yn ei gynddaredd, torodd gôt uchaf Lewis Rees yn gareiau â'i gleddyf. Ar ryw dro arall, pan oedd yn lletya yn y Gwynfryn, dyma genad yn curo wrth y drws ar amser boreufwyd, â gwŷs ganddo i ddal Mr. Rees. Enw y genad oedd Harri Roberts; ond gelwid ef yn gyffredin, Harri Deneu (fe ddichon mai lled eiddil a dinerth ydoedd). Pan ddeallodd Miss Phillips, merch y Gwynfryn, beth oedd ei neges, hi a ruthrodd yn egniol ar Harri deneu, ac a'i taflodd i lawr ar ei gefn ar y palmant; yna rhedodd i'r tŷ, a chlôdd y drws; a rhoes hyny seibiant i Mr. Rees ddianc; a'r olwg ddiweddaf byth a gafodd ar Harri druan, oedd yn llipryn llwfr ar balmant y buarth.
Mr. Lewis Rees oedd un o'r ymneillduwyr cyntaf, o enwad yn y byd, ag a fu yn pregethu yn Môn: at hyn mi gaf achlysur eto i alw sylw y darllenydd. Efe hefyd a fu yn foddion i gael gan Howel Harris i ymweled â'r Gogledd y tro cyntaf.
