Tudalen:Methodistiaeth Cymru Cyfrol I.djvu/486

Prawfddarllenwyd y dudalen hon

hen ŵr ei hun gorau gallai, gan ddweyd fod ymddygiad y gwrthwynebwyr yn rhy ddrwg i'w ddyoddef. Ond ebe Mr. Richard

"Fe ddywed yr ysgrythyr, 'Na wrthwynebwch ddrwg: ond pwy bynag a'th darawo ar dy rudd ddeau, tro y llall iddo hefyd."

"Gwir," ebe Dafydd, "ac fe ddywed yr un llyfr, "A pha fesur y mesuroch yr adfesurir i chwithau."

"Felly," atebai Mr. Richard, "yr ydych oll yn yr un pwll a'ch gilydd, a deuwch allan fel y galloch."

Cyfarfu Nathaniel Williams unwaith yn ystod yr ymrafael â'r un Dafydd Siôn, gan ddywedyd wrtho, mai pobl dlodion oedd y Methodistiaid, ac mai gwell fyddai iddynt beidio ymgyfreithio â phobl gyfoethog, y fath ag oedd y blaid wrthwynebol. Ond nid mor hawdd oedd dychrynu Dafydd, ond atebai yn bur hoyw, "Peidiwch a chamsynied, nid rhaid i'r Methodistiaid ond talu pum' punt yn y flwyddyn i gymdeithas yn Llundain, a chant eu hamddiffyn ganddi yn eu hiawnderau, a'u diogelu hefyd rhag y costau."

Parhaodd yr ymrysonfa yma am ysbaid blwyddyn; ond tua therfyn yr adeg yma, daeth un Mr. Daniel Jenkins, un o'r ymddiriedolwyr, drosodd i Lanon, ar y dyben o fynu y weithred i'w law, a meddiant o'r capel. Ond yn y cyfamser, cymerwyd ef yn glaf iawn, a bu farw ymhen ychydig o ddyddiau; ac yn rhyw fodd neu gilydd, llaciodd yr ymrysonfa o hyny allan, ac ni fu cais gyhoeddus i feddiannu y tŷ cwrdd mwyach. Cyfrifid Mr. N. Williams yn ŵr parchus a duwiol, ond tra phenderfynol ac anhyblyg yn yr ochr a gymerai; ac mae yn debyg mai y dymher anhyblyg hon a attaliodd ei dderbyniad yn ol; oblegyd ni a gawn iddo wneuthur cais ymhen blynyddau, ar ail ymuno â'r hen frodyr, ond ar yr amod iddo gael ei dderbyn yn gyflawn fel pregethwr; a chan na theimlai y brodyr yn Llanon barodrwydd i wneuthur hyn, heb o leiaf, osod y gais ger bron y brodyr cynulledig yn y cyfarfod misol, tynodd yntau ei gais yn ol, a pharhaodd mewn undeb â'r llan hyd ddiwedd ei oes.

Ac nid cymeryd y capelau a enwyd oddiar y Methodistiaid oedd y cwbl a wnaed i ddangos yr anniddigrwydd a deimlid i'r neillduad a gymerasai le, eithr hefyd, fe ddefnyddiwyd moddion i ennill y bobl oddiar y pregethwyr mewn un cwr, ac i ennill y pregethwyr oddiar y bobl mewn cwr arall. Codwyd cyfarfodydd pregethu, cyffelyb i gyfarfodydd misol y Methodistiaid, y rhai nid oeddynt wedi bod o'r blaen mewn cysylltiad â'r eglwys wladol mewn un man; ond y mis cyntaf wedi yr ymadawiad fe'u dechreuwyd. Ond yr oedd yn haws eu dechreu nag oedd eu cynal yn y blaen. Y mae y cyfarfodydd hyn, yn ol a ddealla yr ysgrifenydd, wedi diflanu yn awr, fel nad oes prin hanes am danynt. Aeth rhai o'r bobl gyda'r offeiriaid i ffordd, fel y soniwyd, ac ambell bregethwr hefyd, ond nid llawer. Yr oedd y rhwyg a wnaed yn llawer llai nag a ofnai rhai, neu a ewyllysiai eraill. Ni ddywedir hyn mewn ffordd o ymffrost, ond mewn ffordd o ddiolchgarwch, gan gydnabod "llaw ddaionus ein Duw" arnom.

Gwnaed ymosodiad hefyd ar rai o'n gweinidogion, trwy geisio ganddynt gymeryd urddau esgobawl, a throi eu cefnau ar eu brodyr. Llwyddodd hyn