PENOD XXIII.
Ymdrechu am Swyddi.
Pa ryfeddod yw os ceir rhai personau mewn manau yn Nghymru yn bresenol yn blasu awdurdod ac yn awyddus am swyddau yn y llywodraeth? Bu pobl Cymru am hir-feithion oesau heb wybod nemawr i ddim trwy brofiad am ddal swyddau yn y wladwriaeth. Yr ydoedd y deyrnwialen yn hollol yn llaw y Sais. Ceid holl beirianwaith awdurdod yn meddiant estroniaid. Gwyr o linach Teutonaidd a eisteddent ar feinciau llysoedd barn.
Ac nid dyna y cwbl. Gwisgai gorthrwm agwedd mwy dirmygus fyth. Nid yw y gweddill o hunan-lywodraeth ac annibyniaeth a geir yn y teitl o Dywysog Cymru, yn ddim amgen na ffugbeth. Trwy dwyll cuddamodol y gwnaed Edward yr Ail yn Dywysog cyntaf Cymru. Ffug disylwedd a fu y teitl o Dywysog Cymru trwy yr oesau. Mae yn watwaredd ar y genedl; ac y mae parhad olynol yr urdd-deitl hwn yn fynychiad digoll o'r gwatwaredd.
O'r diwedd mae amser gwell yn gwawrio ar Gymru. Eisoes cynrychiolir y bobl yn llawn bron yn y Senedd. Dechreua y swyddau sirol a phlwyfol lithro i feddiant y werin. Yn fuan, bydd personau i lenwi y swyddi hyny ac eraill, yn cael eu hethol gan y bobl, ac nid yn cael eu penodi, fel o'r blaen, gan fawrion o awdurdod ymerodrol. Yn barod, mae yr ysgolion dyddiol trwy y wlad yn hollol o dan reoleiddiad y Bwrdd Lleol.
Ar adeg fel hon, gan hyny, pan y mae ychydig aw-
