Ac ar y pumed-ar-hugain o Fedi, yn y flwyddyn 1832, blwyddyn y "Reform Bill," y ganed CEIRIOG, bardd y gân, y rhiangerdd, y delyneg, prif-fardd telynegol ei wlad a'i oes. Yn yr un flwyddyn y ganed Islwyn, bardd dwysder, cyfriniaeth a swyn ysbrydol Natur, bardd y nos a'r cysgodau; yr awenydd oedd yn clustfeinio ar gyfrinach y bydoedd,―
Hyawdledd dwfn y sêr sydd gyda'r wawr yn tewi."
Torrodd y naill a'r llall lwybrau newyddion a thra gwahanol. Yr oedd y ddau yn greawdwyr cyfnodau ym marddoniaeth Cymru. "Nant y mynyddoedd awen Ceiriog, yn llawn ynni a nwyf; afon y dyffryn oedd awen Islwyn, a sŵn llanw'r môr yn murmur ar ei glannau.
Treuliodd Ceiriog ei faboed o dan gysgodion y Berwyn, mewn ardal wledig, hollol Gymroaidd, y tu cefn i'r byd. Yn yr un fro y treuliasai Huw Morus, Pont y Meibion, dorraeth ei oes. Lle ardderchog i feithrin bardd,-bardd anian, yn enwedig. Ac yr oedd Ceiriog wedi ei encinio i'r swydd. Suddodd yr olygfa i'w galon, i'w gôf. Yno, yn nghanol gwylltineb y bryniau, a hudoledd yr encilion tawel, y derbyniodd efe yr argraffiadau oeddynt i osod eu delw ar ei ganeuon, ac i gadw ireidd-dra ieuenctyd yn ei feddylddrychau.
