Tudalen:Pererindod Heddwch.djvu/11

Prawfddarllenwyd y dudalen hon

PENNOD I

Y FFYDD A FFEITHIAU RHYFEL

Cloffi rhwng dan feddwl. Crefydd a Chasineb. Y Farn Gyhoeddus. Rhyfeloedd Eraill. Cyfiawnhad Rhyfel. Cyfrifoldeb am y Rhyfel Diwethaf. Llygriad y Ffynhonnau. Y Gweddill Heddychol. Costa: Rhyfel. Y Ffeithiau Celyd. Costau Arfogaethau. Costau Dynol. Costau Moesol.

MEWN trafodaeth yng Nghymdeithasfa'r Methodistiaid Calfinaidd ym Mryncrug, yn Ebrill 1942, ar berthynas yr Eglwys a Rhyfel tynnwyd min cyfeiriad cyn-Gomisiwn y Sasiwn at ryfel, fel moddion "hanfodol ddrwg a chroes i ysbryd a dysgeidiaeth Crist." Yn y gwelliant a basiwyd gan y Sasiwn, cyfeiriwyd at ryfel fel canlyniad i achosion arbennig—megis rhaib a rhwysg a balchder a chenfigen cenedl, oedd hefyd yn gweithio ym mywyd beunyddiol eu haelodau, mewn awydd bod ar y blaen, cael mwy nag eraill, a dial. Daliai'r Prifathro Phillips fod y gwelliant yn gweddu i bechaduriaid yn llawer gwell na'r datganiad gwreiddiol. Yn natganiadau blaenorol y Gymdeithasfa—yn y Rhos yn 1923 ac yn Pendleton yn 1938, penderfynwyd:


"Ein bod' fel Cymdeithasfa unwaith eto yn datgan yn bendant ein hargyhoeddiad dwfn fod rhyfel yn groes i ysbryd a dysgeidiaeth Crist ac yn ymrwymo i barhau i oleuo ein haelodau gyda golwg ar hyn, a'n bod yn penderfynu y bydd inni fel Cymdeithasfa wrthwynebu rhyfel ym mhob ryw fodd ac yn galw ar ein Henaduriaethau, ein heglwysi a'n haelodau i benderfynu'n gyffelyb."

Yn Pendleton yn 1928 ychwanegwyd y gair "pob" o flaen y gair "rhyfel" a phasiwyd hyn trwy fwyafrif.

Felly ni thorrwyd rhyfel yn y bôn gan y Gymdeithasfa ddiwethaf, fel moddion cymwys i sicrhau cyfiawnder, ond yn ei ganghennau arbennig a dyfo'n wyllt megis o gymhellion ac amcanion gau. Yn wir, datganwyd seicoleg achosion a moddion rhyfeloedd yn eithaf eglur gan yr Apostol Iago:

"O ba le y daw rhyfeloedd ac ymladdau yn eich plith chwi? Onid oddi with hyn, sef eich melys-chwantau y rhai sydd yn rhyfela yn eich aelodau