"Ni wiw i Fôn am Oronwy
Owen mawr, i wneud son mwy;
Owen y Gaerwen gurawdd
Ei Howen hi'n ddigon hawdd.
O ni bu gan neb Owen
Gu erioed fel y Gaer wen!
Na Dewi chwaith—dweda'i chwi
Ar y gŵr wnai ragori;
Na Gwyn na Du, gwn nad oedd,
Allasai drwy'r holl oesoedd
Guro hwn, rwy'n gwir honni—
Un iawn oedd 'y Newi Wyn i!"
Yr oedd yn ysgolhaig rhagorol, ac yr oedd i'w feddwl nerth angherddol. Yr oedd ei sylwadau yn glir ac yn wreiddiol ar bob pwnc, ac yr oedd ymhell uwchlaw'r cyffredin ym mhob peth.
Yr oedd yn ddyn gonest a hael ac yn garedig iawn wrth y tlawd. Os am wybod y cwbl am dano, mynnwch gael traethawd Myrddin Fardd arno.
Nid oes dim a ddengys fawredd bardd yn well na'r lle gaiff ei ymadroddion yng nghof ei genedl. Ni ddyfynnir dywediadau yr un bardd yn amlach na rhai Dewi Wyn. Maent erbyn hyn megis diarhebion. Dyma i chwi rai ohonynt :—
I herio unrhyw un wrthbrofi'r hyn a ddywedir, defnyddir y llinellau hyn:—
"A wado hyn aed a hi,
A gwaded i'r haul godi."
Oni ddesgrifir y natur ddynol yn aml iawn gyda'r llinellau:—
"A phawb yn gall ac yn ffôl,
A ddygymydd a'i ga'mol?"
Cysurir y claf yn aml iawn trwy ddywedyd :—
"Gwybydd, dan law Dofydd Dad,
Nad yw cerydd ond cariad;
Yna o'i law, anwyl Iôn,
Wedi cerydd daw coron.'
