PENNOD XLVI
Amrywiol
AETH wythnosau lawer heibio, ac er i Sem Llwyd "balu celwydd" gymaint ag a allai am ragolygon Gwaith Coed Madog, ac i'r Capten roddi pob gewyn ar waith i geisio cael gan ei gymdogion ariannog gymryd shares yn y Gwaith, ni choronwyd eu hymdrechion â llwyddiant. Ac, erbyn hyn, ystyriai'r Capten rhyngddo ac ef ei hun fod y dyfodol yn edrych braidd yn dywyll; ac i ddwysáu ei ofidiau, yr oedd Mr. Denman—ar ôl ymladd yn galed â'r byd, a hel cymaint o arian ag a allai i'r Capten, er mwyn cadw ei interest yng Nghoed Madog—yr oedd yntau, yn erbyn ei waethaf, wedi gorfod troi'n fethdalwr —wedi ei werthu i fyny—wedi gorfod symud i dŷ bach hanner coron o rent—a chymryd lle fel cynorthwywr am ddeunaw swllt yr wythnos, er mwyn cael rhyw lun o damaid. Dawn a ballai i adrodd yr hyn oll a ddioddefodd y creadur truan oddi wrth edliwiadau ei wraig; ac yn wir, wrth feddwl am y sefyllfa gysurus y bu ef unwaith yn ei mwynhau—pan oedd yn meddu tai a thiroedd, a stoc dda yn y siop—nid rhyfedd dod Mrs. Denman yn rhincian yn feunyddiol, ac yn ei atgofio'n fynych fel yr oedd wedi cario ei holl eiddo "i'r hen Gapten y felltith." Yr oedd Mr. Denman, druan, yn awr yn gorfod goddef yn ddistaw, ond yr hyn a'i blinai fwyaf oedd ei anallu i dalu ei ddyledion. Nid oedd ganddo obaith bellach am dawelwch a llonyddwch ond yn y bedd, i'r lle yr oedd yn prysur fynd. Ond trwy'r cwbl, yr oedd Mr. Denman yn parhau i fynd yn gyson i'r capel, ac ymddangosai ei fod yn cael mwy o fwynhad yn y moddion nag erioed; ac, fel y dywedai Dafydd Dafis, er bod Mr. Denman, ar ôl blynyddoedd o ymdrech ac aberth mawr, wedi methu cael plwm, yr oedd yn bur amlwg ei fod wedi dyfod o hyd i'r "perl gwerthfawr."
Ni allai'r Capten lai na synnu a rhyfeddu bod Enoc Huws yn dal i wario arian yn ddibaid ar Goed Madog,
