Tudalen:Seren Tan Gwmwl.djvu/25

Gwirwyd y dudalen hon

Nac ydym; dyma'r flwyddyn galetaf a fu arnom ni erioed."

Os felly, mae mwy achos i siarad yn y Senedd yr amser yma nag oedd yn amser yr hen Gymro cyfiawn, Syr Watkin William Wynne. Dyna ddyn teilwng i'w ddanfon i'r Senedd, i siarad tros bobl ei wlad. Mi fyddai pobl Llundain yn ei ganlyn ef hyd heolydd y ddinas, rhai yn gweiddi a'r lleill a'u dwylaw ymhleth yn ei fendithio am yr areithiau cadarn a fyddai ef yn eu gwneud rhag trethu a gwasgu ar y bobl gyffredin. Yr oedd sir Ddinbych yr amser hynny yn derbyn bendith pob gwlad yn Lloegr a Chymru am fagu a danfon y fath ddyn gonest i'r Senedd. Ond pan gladdwyd ef, mi ddiffoddodd yr holl ddaioni ag oedd ynddo, ac ni welwyd gwreichionen ohono mwyach.

Y peth digrifa a'r ynfyta ag sydd yn perthyn i'r Senedd, ydyw'r ffordd a'r modd y maent yn ethol yr aelodau; y peth a eilw'r Saeson Election. Yn gyntaf, mae gan ddyn a fo'n berchen rhyw dyddyn llwm yn llawn dyled, na thâl y tŷ a'r tir eithaf ganpunt, hawl neu awdurdod i roi ei lais wrth ddewis aelodau; ac nid oes gan ddyn a fo'n cymryd tir gan un arall, ac yn talu cymaint o drethi yn y flwyddyn ag a dâl tyddyn y gŵr a fo'n byw ar ei dir ei hun, ddim hawl i ddywedyd gair ar yr achos.

Yn ail, os bydd perchen tir bychan yn aros neu'n trigiannu yn agos at y gŵr bonheddig a fo'n rhoi i fyny am fod yn aelod o'r Senedd, rhaid iddo roi ei lais efo ei gymydog, os mynn ef heddwch i fyw yn ei gaban, er fod ei feddwl ef ffordd arall.